Instytut Historii Nauki PAN

Ewa Wyka, PhD, DSc

12.05.2020 | 22.03.2023

Associate Professor

History of Exact Sciences Research Unit

Phone: +48 519 516 446

Office hours (phone): Monday 10am–1pm

E-mail: ewawyka@gmail.com

ORCID: 0000-0003-3822-7377

Academic interests

History of Natural and Exact Sciences
History and evolution of scientific instruments
Aristocratic and academic collections of scientific instruments (15^th–19^th cent.)
Production of scientific instruments
History of science and technology museums
Popularisation of science.

Education, academic degrees and titles

1982 PhD in Chemistry at the Faculty of Chemistry, Department of Chemical Technology, Jagiellonian University
2016 habilitation, Institute for the History of Science of the Polish Academy of Sciences in Warsaw

Employment

Nov 1983– the Jagiellonian University Museum, certified curator, head of the Scientific Instruments Department in 1995–2012.
1998–2015: deputy director of the Museum of Municipal Engineering in Krakow for substantive matters.
Sep 2015– Institute for the History of Science of the Polish Academy of Sciences.

International experience

Research projects

The Soros Fundation scholarship, Oxford Museum of the History of Science, Oxford, Oct 1995. A research stay in the history of chemical and physical instrumentation.
The US Federal Government Scholarship, International Visitors Programme, May–June 1998. A scientific tour of American science and technology museums – consultation on the organization of interactive exhibitions, museum issues (documenting, conservation, and storage of collections), the functioning and legal regulations of American museums.
Research Travel Grant, Bakken Library and Museum, Minneapolis, May 2003. Research stay, research into the history of the development of physics instrumentation, and the organisation of didactic and popularising programs in science museums.

Organisation of international conferences

Scientific Instrument Society Conference, 10–14 V 1993, the Jagiellonian University Museum, Kraków
Co-organising an international off-site session Office de Coopération et d’Information Muséographiques (OCIM), The Jagiellonian University Museum, Kraków 2000
XXV^th Scientific Instrument Symposium, Scientific Instrument Commission (SIC) of the International Union of the History and Philosophy of Science (IUHPS); topic: East and West: The Common European Heritage, 10–14 Sep 2006, The Jagiellonian University Museum, Kraków
Annual Conference of Middle European Union of Technical Museums, Nov 2007, Kraków, Museum of Municipal Engineering
Conference: Wizualizacja wiedzy. Od Biblia Pauperum do hipertekstu [Visualisation of Knowledge. From Biblia Pauperum to Hypertext], (in cooperation with the National Museum in Warsaw and the Ministry of Science and Higher Education), Warsaw, Dec 2010
Annual Conference of Middle European Union of Technical Museums, 14–17 Oct 2014, Kraków, Museum of Municipal Engineering
The International Committee for Museums and Collections of Science and Technology International Council of Museums (CIMUSET ICOM), Museum of Municipal Engineering, 6–11 Sep 2015
Organising and chairing the sessions at 61^stScientific Confress of the Polish Chemical Society, session title: Jędrzej Śniadecki i jego dziedzictwo, Kraków, 17–21 Sep 2018

Participation in national and international research projects

„Narodowy inwentarz historycznych przyrządów naukowych” [National inventory of historical scientific instruments], grant research project financed by the National Science Centre Poland (NCN): 2017/25/B/HS3/01829, 19 Jan 2018 –19 Jan 2023, Principal Investigator.

Membership in scientific societies and organisations

International organisations

2018– European Chemical Society
2005– Antiquarian Horological Society
2005– The International Society of Antique Scale Collectors
2004– Universeum network
2000– International Council of Museums
2000– Middle-European Union of Technical Museums
1995– The International Union for History and Philosophy of Science and Technology – Scientific Instrument Commission
1995– Scientific Instrument Society

Domestic institutions

2020– Committee on History of Science and Technology PAN of the Polish Academy of Sciences, expert
2018– Polish Historical Society, Kraków, member
2016– Association of Engineering Museums
2015– Association of University Museums
2000– Polish Committee ICOM (International Council of Museums)
1999– Commission on the History of Science of the Polish Academy of Arts and Sciences
1996– Krakow Society for the Protection of Technical Monuments
1992– Polish Chemical Society
1989– Association of Polish Museologists

Selected publications

Authored and co-authored books

…Ciekawym wiedzieć i widzieć skutki… czyli dzieje i znaczenie kolekcji przyrządów naukowych Stanisława Augusta, wyd. Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015.
Uczony i jego pracownia, Exhibition catalogue (Anna Jasińska, Ewa Wyka) wyd. Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.

Chapters in edited volumes

Scientific Instruments and the Legacy of Johannes Broscius – Professor of the Krakow Academy, [w:] European Collections of Scientific Instruments, 1550–1750, red. Giorgio Strano, Stephen Johnston, Mara Miniati and Alison D. Morrison-Low, History of Science and Medicine Library, vol. 10, Leiden – Boston 2009, s.149–159.
Stanisław August – protektor nauk i uczonych, [w:] Stanisław August. Ostatni król Polski, red. Angela Sołtys, wyd. Zamek Królewski w Warszawie 2011, s. 378–385.
Ewa Wyka, Muzea uniwersyteckie i muzea nauki w Polsce [w:] Muzea polskie, red. Dorota Folga-Januszewska, wyd. BOSZ, Warszawa 2011 (edition in Polish and English).
Collections of Experimental Natural Philosophy in 18th-century Poland [w:] Cabinets of Experimental Philosophy in Eighteenth-Century Europe, red. Jim Bennett and Sofia Talas, Brill, Leiden – Boston 2013.
Muzeum uczelniane a akademickie dziedzictwo naukowe, [w:] Muzeum etyczne. Księga dedykowana Profesorowi Stanisławowowi Waltosiowi w 85. rocznicę urodzin, t. 15 serii wydawniczej „Muzeologia”, red. Dorota Folga-Januszewska, Paweł Jaskanis, wyd. Universitats i Muzeum Pałacu Króla Jana II w Wilanowie, Warszawa 2017, s. 141–150.
Szkoła Dominikanów w Grodnie, rok 1793., [w:] Grodnae et Orbi, Гарадскія суольнасці і гарадское асяроддзе XIV – XX стст., (Społeczności miejskie i środowisko miejskie), Proceedings of the International Conference (Grodno, 4–5 listopada 2017), red. Aьесь Rадюк Bімаль Галбовіч, wyd. Aндрэѝ Mѝкалаевіч Янушкевіч, Mińsk 2018, s. 110–122.
The Polish industrial heritage – its protection and interpretation, [w:] Technical Heritage and Cultural Identity, conference proceedings: “45^thConference of CIMUSET, International Committee for Museum and Collections of Science and Technology”, Conception & book cover: Ech cherki DAHMALI Rabat, Marocco, 2017, s. 54–58.
Scientific Heritage – How to Understand and Study It? [w:] “47^th Conference of CIMUSET, Voices of Traditions for a Sustainable Future”. Kyoto, 1-7 IX 2019, red. Ech-cherki Dahmali. Maroc Telecom Museum, Rabat 2020, s. 109-115; ISBN: 978-2-491997-08-3.
Dziedzictwo nauki – znana przeszłość i niełatwa teraźniejszość, [w:] Trudne dziedzictwo: Materiały z II Konferencji Muzealnej Stowarzyszenia Muzealników Polskich 11-13 marca 2020 r. w Białymstoku, red. Marek Gajewski, Bogusław Kosel, Magdalena Muskała, Białystok: Oddział Podlaski Stowarzyszenia Muzealników Polskich, 2021 r., s. 107-122, ISBN 978-83-960139-5-8, 978-83-86232-62-68.
Jan Ejsymont – chemik technolog, [w:] Wydział Chemii UJ w latach 2000-2021. Złota Księga Wydziału Chemii, tom III, red. Alicja Rafalska-Łasocha, Wydawnictwo Antykwa, Kraków 2021, s. 471-474, ISBN 978-83-951195-4-5.

Articles

2021

Mechanik uniwersytecki Władysław Antoni Grodzicki i jego skraplarki gazów, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2021, t. 66, nr 1, s. 109-134, DOI 10.4467/0023589XHHNT.21.004.13388

2020

The World Inventory of Historical Scientific Instruments – The Polish Contribution, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2020, t. 65, nr 1, s. 81–99, DOI 10.4467/0023589XKHNT.20.005.11621

2019

Trójwymiarowe modele matematyczne na przykładzie obiektów ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, (with Jacek Rodzeń and Krzysztof Maślanka) „Studia Historiae Scientiarum”.
Calikowscy – krakowscy wytwórcy przyrządów naukowych, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2019, t. 64, nr 2, s. 79–103. DOI 10.4467/0023589XKHNT.19.015.10345.
Recenzja: „Marek Górlikowski, Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój.”, Analecta XXVIII: 2019, z. 2, s. 159-162.

2018

Muzeum uczelniane w służbie społeczności akademickiej, „Opuscula Musealia” 2018, vol. 25, s. 127–134.

2017

Zapomniana kolekcja naukowa Stanisława Augusta – gdzie jej szukać ? [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, red. Wojciech Walczak, Karol Łopatecki, Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, Białystok 2017, t. X, s. 409–422.

2016

Początki radiologii w Polsce w świetle dokumentów i eksponatów znajdujących się w zbiorach Uniwersytetu Jagiellońskiego, Andrzej Urbanik, Ewa Wyka, Monika Urbanik, „Opuscula Musealia”, 2016, vol. 24, s. 173–186, published online 1 July 2017 DOI: 10.4467/20843852.OM.16.015.7448.
Doświadczenia fizyczne Nayiaśnieyszemu PANU… okazywane roku 1793. w Grodnie przez JXX Dominikanów Konwentu tamecznego. Analiza tekstu, „Studia Historiae Scientiarum”, 2016, vol. 15, s. 111–156. DOI: 10.4467/23921749SHS.16.006.6149.

1994-2014

Najstarsze naczynia chemiczne w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Opuscula Musealia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków, z. 7, 1994 r.
Willem Hackmann, Ewa Wyka, X-ray photographs from Poland, „Bulletin of the Scientific Instrument Society”, London, 1996.
Pyrometr – nowy nabytek w zbiorach The Jagiellonian University Museum, „Opuscula Musealia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków, z.9, 1998 r.
Kostki wg. J. Napiera – siedemnastowieczny przyrząd kalkulacyjny. Rola i znaczenia w rozwoju metod obliczeniowych, Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków, t. II. s. 91–106, 2000.
Kostki obliczeniowe Johna Napiera, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 45/3–4, s. 209–229, 2000.
Kostki wg J. Napiera – wczesny instrument kalkulacyjny w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Opuscula Musealia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków, z.10, 2000 r.
Muzea nauki i techniki w Chinach, „Opuscula Musealia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków, z.12, 2002 r.
Ewolucja instrumentów naukowych, [w:] Polscy twórcy aparatury naukowej, PAU, A. Strzałkowski (red.), Kraków 2006, s. 9–27.
Liquefaction of gases: its history and the problem surrounding the discovery, Proceedings of the XXV Scientific Instruments Symposium, Scientific Instrument Commission International Union of the History and Philosophy of Science, Cracow, 2006, 79–86.
Inga Keil, Ewa Wyka, Georg Friedrich Brander (1713–1783), Mechanicus in Augsburg, and the King of Poland Stanisław August Poniatowski, Proceedings of the XXV Scientific Instruments Symposium, Scientific Instrument Commission International Union of the History and Philosophy of Science, Cracow, 2006.
Mechanik warszawski Abraham Izrael Staffel (1814–1885) i jego wynalazki. Abraham Izrael Staffel, a Varsovian maker, and his inventions, „Opuscula Musealia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków, z.16, 2008, s. 127–139, także strona internetowa Polish Contribution to Computing, URL: https://207.203.212.204/EN/HistoryDetail.aspx?c=14
Ewa Wyka, Małgorzata Taborska, University Museums in Poland, „Opuscula Musealia, Zeszyty Naukowe Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego”, z.17, 2009 r. s. 31–38.
Od kunstkamery do osiemnastowiecznego gabinetu naukowego 2010; e-book: https://wiedzaiedukacja.eu/archives/54787; electronic version of post-conference publication (Visualization of Knowledge Od Biblia Pauperum do hipertekstu conference)., Portal „Wiedza i edukacja” (e-book).
Biographical notes: Cham Zelig Słonimski, Abraham Izrael Staffel, Abraham Stern, [w:] Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę, Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki, red. Bolesław Orłowski, Warszawa 2015.

Popularisation of science – selected publications

Mówiące maszyny. Fonograf – gramofon. 1877–1929, Exhibition catalogue, Kraków, 2000.
Jakie dziedzictwo i dorobek techniczny jutro? Obszary działania i polityka gromadzenia zbiorów Museum of Municipal Engineering w Krakowie / Quel patrimoine pour demain? Le choix du Muséee l`Ingénierie urbaine de Cracovie [w:] Muséologie en Pologne. Muséums, musées des sciences, parc naturels et organismes muséaux, La Lettre de l`OCIM, nr.76, 2001, s. 80–84; edition in Polish and French.
Ewa Wyka, Maciej Kluza, Wystawy interaktywne w Polsce – analiza problemu na podstawie wystawy w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego / L`interactivité dans les musées polonais, analyse d`une expérience au Musée de l`Université Jagiellonique à Cracovie [w:] Muséologie en Pologne. Muséums, musées des sciences, parc natureles et organismes muséaux, La Lettre de l`OCIM, nr.76, 2001 s. 85–81; edition in Polish and French.
Osiemnastowieczny mikroskop, dziewiętnastowieczny arytmometr – cenne nabytki w zbiorach instrumentów naukowych Muzeum U.J. „Alma Mater” 12.11. 2001
Marian Smoluchowski we wspomnieniach bliskich i przyjaciół / Marian Smoluchowski as remembered by his relatives and friends, [w:] Marian Smoluchowski 1872–1917. Fizyk taternik – romantyk nauki. Katalog wystawy, The Jagiellonian University Museum, 2002, s. 31–45.
Ewa Wyka, Maciej Kluza, Marian Smoluchowski (1872–1917) – fizyk, taternik, romantyk nauki. Okolicznościowa wystawa w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego [w:] Marian Smoluchowski. Od teorii atomistycznej do fizyki współczesnej, red. Adam Strzałkowski, Komisja Historii Nauki PAU, Monografie.6, s. 63–73, Kraków 2003; także: Zwoje: https://www.zwoje-scrolls.com/zwoje35/text18p.htm
E. Wyka, M. Kluza, Nauki dawne i niedawne. Dydaktyczna wystawa interaktywna w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Fizyka w Szkole”, nr 1 (2002), s. 56–59.
M. Kluza, E. Wyka, Marian Smoluchowski (1872–1917) – fizyk, taternik, romantyk nauki, „Wierchy”, nr 68 (2002), s. 306–308.
M. Kluza, E. Wyka, Polscy twórcy aparatury naukowej. Okolicznościowa wystawa czasowa w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego [w:] Polscy twórcy aparatury naukowej, Monografie Komisji Historii Nauki PAU, nr 10 (2006) s. 277–285.
Kwadrant morski – nowy nabytek do zbiorów The Jagiellonian University Museum, „Alma Mater” nr 96, 2007, s. 55–56.
E. Wyka, M. Kluza, W świecie zmysłów, „Alma Mater”, nr 80 (2006), s. 73–75.
Ewa Wyka, Maciej Kluza, Percepcja edukacyjnych wystaw interaktywnych na podstawie przeprowadzonych ankiet, Muzea dla edukacji – materiały pokonferencyjne, Kraków 2007.
Museum of Municipal Engineering – 12 lat działalności, Biuletyn Museum of Municipal Engineering w Krakowie, zeszyt 3, Kraków 2010.
Od zajezdni tramwajowej do placówki muzealnej i dalej, Materiały pokonferencyjne III Konferencji muzeów górniczych i skansenów podziemnych, wyd. Muzeum Żup Solnych w Wieliczce.
Marcin Banaś, Ewa Wyka, XVIII-wieczny ekwatoriał – nowy nabytek do zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Alma Mater”, nr. 147, 2012, s. 10–11.
Przyrządy kriogeniczne w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, folder okolicznościowy towarzyszący sesji z okazji 130-lecia skroplenia gazów stałych przez K. Olszewskiego i Z. Wróblewskiego, Kraków, wyd. Instytut Chemii UJ, 2013.

Other

Exhibitions: scripts and organisation

I. Interactive exhibitions with hands-on educational models operated by visitors and illustrating physical phenomena or topics

„Nauki dawne i niedawne. Wystawa interaktywna”, The Jagiellonian University Museum; 2000–2005; still available as a travelling exhibition. Authors of the exhibition: prof. dr hab. Jerzy M. Kreiner, dr Ewa Wyka, dr Maciej Kluza
„Zabawy z nauką. Wystawa interaktywna”, Museum of Municipal Engineering 2000–2005. Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, Marek Golonka, dr Iwona Nowak.
„Ogródek nowych słówek. Wystawa interaktywna”, Museum of Municipal Engineering in Kraków, 2003. Authors of the exhibition: Ewa Wyka, Marek Golonka (concept), Łukasz Tabakowski (Łukasz Tabkowski’s MA diploma, Academy of Fine Arts in Kraków, supervisor dr hab. Marek Liskiewicz).
„Świat zmysłów. Wystawa interaktywna”, The Jagiellonian University Museum, 2006. Authors of the exhibition: Maciej Kluza, Ewa Wyka.
„Ogród Profesorski Muzeum UJ”, Collegium Maius, available since 2009 as an outdoor exhibition. Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, dr Maciej Kluza, Marcin Banaś, dr Małgorzata Taborska, dr Jan Mietelski.
„Wokół koła. Wystawa interaktywna”, Museum of Municipal Engineering (since 2010). Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, Marek Golonka, dr Iwona Nowak.
Co-implementation of the project: „Poszerzenie oferty Ogrodu Doświadczeń im. Stanisława Lema o nowe przestrzenie edukacji przyrodniczej” [Expanding the offer of the Stanisław Lem Science Garden with new spaces for science education], 2014. Project implemented by a team of employees from the Museum of Municipal Engineering (dr Rafał Sworst, Ewa Wyka, Marek Golonka, Ewelina Jędrychowska) and by prof. Jacek Rajchel – Faculty of Geology, AGH University of Science and Technology.
„Więcej światła. Wystawa interaktywna”, 2014. Authors: Ewa Wyka, Piotr Turowski, dr Rafał Sworst, Ewelina Jędrychowska.

II. Exhibitions popularising the scientific heritage

„Instrumenty próżniowe w zbiorach Muzeum UJ”, 1997. Author: Ewa Wyka.
„Pionierzy radiologii krakowskiej. W stulecie”. The Jagiellonian University Museum, 1996. Authors of the exhibition: Ewa Wyka, dr Andrzej Urbanik.
„Blaski chirurgii krakowskiej”, The Jagiellonian University Museum, 2002. Authors of the exhibition: Ewa Wyka, dr Ryszard Gryglewski.
„Polscy wytwórcy aparatury naukowej”, exhibition accompanying a scientific session, 2003. Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, dr Maciej Kluza.
„Uczony i jego pracownia”, The Jagiellonian University Museum, 2009. Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, Anna Jasińska.
„Przyrządy z uniwersyteckich pracowni XX wieku”, The Jagiellonian University Museum, 2012. Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, dr Małgorzata Taborska.
„Marian Smoluchowski 1872–1917. Fizyk, taternik, romantyk nauki”, The Jagiellonian University Museum, 2002. Authors of the exhibition: dr Ewa Wyka, dr Maciej Kluza.

Conference papers