Kolekcja przyrządów naukowych Stanisława Augusta – zasoby i znaczenie

23.09.2016 | 23.09.2016

Król Stanisław August, obok bogatej kolekcji dzieł sztuki, zgromadził również znaczący zbiór przyrządów naukowych, głównie fizycznych, mierniczych i astronomicznych. Te ostatnie stanowiły wyposażenie królewskiego obserwatorium astronomicznego, ulokowanego na jednej z zamkowych wież.

O zawartości tego zbioru wiemy z inwentarza, zachowanego w formie łacińskiego rękopisu, obecnie przechowywanego wraz ze stanisławowskim księgozbiorem w Bibliotece Narodowej Ukrainy w Kijowie. Liczący blisko 200 pozycji spis, wraz z opisem co cenniejszych przyrządów, pozwala na porównanie królewskiej kolekcji z istniejącymi wówczas w kraju zbiorami akademickimi w Krakowie i Wilnie. Większość przyrządów sprowadzona została z najlepszych ówcześnie warsztatów wykonujących instrumenty naukowe, od takich mechaników jak  Jessie Ramsden, Edward Nairne,  Peter Dollond w Londynie, Jaques Canivet w Paryżu, czy Georg Friedrich Brander w Augsburgu.

Królewski zbiór, mieszczący się w oświeceniowym nurcie kolekcjonowania „przedmiotów nowożytnej nauki”, nie został w pełni wykorzystany ani na potrzeby uprawiania, ani popularyzowania w kraju nauki nowożytnej. Wiadomo jedynie o prowadzonych obserwacjach astronomicznych w zamkowej „postrzegalni”.

Królewska kolekcja uległa rozproszeniu, a zachowany rękopis jest praktycznie głównym jej świadkiem.

Wróć