dr Monika Wiśniewska

24.04.2019 | 22.03.2023

Pracownia Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury pok. A10 tel. +48 22 65 72 863 dyżury: wt., czw. 11.00–13.00 e–mail: mwisniewska@ihnpan.pl ORCID: 0000-0002-8877-8807

Zainteresowania naukowe

• historia dzieciństwa
• historia edukacji przedszkolnej
• polityka edukacyjna XX w.
• szkolnictwo wyznaniowe XX w.

Wykształcenie, stopnie i tytuły naukowe

• 2018 doktor nauk humanistycznych w zakresie historii; absolwentka studiów doktoranckich z historii na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych UKSW w Warszawie (obrona z wyróżnieniem)

Zatrudnienie

• 2022– główny specjalista, dział naukowy, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej
• 2018– adiunkt w Pracowni Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury Instytutu Historii Nauki PAN
• 2015–2017 pracownik dydaktyczny nieetatowy, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych UKSW w Warszawie

Doświadczenie międzynarodowe

• 2020 – udział w Międzynarodowej Konferencji Naukowej Udział i rola Polonii Amerykańskiej w kształtowaniu stosunków polityczno-społecznych pomiędzy USA i Polską w XX i XXI wieku, organizatorzy: Światowa Rada Badań nad Polonią, Instytut Nauk Historycznych UKSW, Misja Polska w Orchard Lake Schools, Koalicja Polonii Amerykańskiej, Kongres Polonii Amerykańskiej – Oddział Zachodniej Florydy, USA, Orchard Lake Schools, 9–10 października 2020, referat: Szkolnictwo polonijne w Stanach Zjednoczonych w XX wieku.
• 2020 – przygotowanie rozdziału Szkolnictwo polonijne w Stanach Zjednoczonych w XX wieku do publikacji pokonferencyjnej pt. Rola Polonii USA w kształtowaniu relacji polsko-amerykańskich w XX i XXI wieku, red. W. Gliński, Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa–Orchard Lake 2020
• 2019 – udział w Międzynarodowej konferencji naukowej Polskie wychodźstwo i jego przyczyny podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu; organizatorzy konferencji: Światowa Rada Badań nad Polonią, Wydział Nauk Historycznych UKSW, Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie w Londynie, Klub Jagielloński w Londynie, Warszawa UKSW, 25 października 2019, referat: Edukacja polonijna po II wojnie światowej
• 2016 udział w międzynarodowej konferencji naukowej w ramach międzynarodowego projektu naukowego „Obchody Millenium na Uchodźstwie – w pięćdziesiątą rocznicę”; organizatorzy: Senat RP, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, UKSW; referat: „Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w Millenium”
• 2016 współorganizacja międzynarodowej konferencji dla doktorantów „Między polityką a emigracją”; UKSW, Warszawa; referat: „Skazane na wymarcie. Obozy dla zakonnic w Czechosłowacji (1950–1989)”
• 2015 udział w międzynarodowej konferencji naukowej „Człowiek a edukacja na przestrzeni dziejów”; organizator: Uniwersytet Rzeszowski; referat: „Wychowanie przedszkolne w polityce oświatowej Polski Ludowej w latach 1945–1956”

Udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych

• 2017– Narodowy Program Rozwoju Humanistyki nr 013/FIL/2016/90, grant pn. Pomniki myśli filozoficznej, teologicznej i społecznej XX i XXI wieku (opracowanie merytoryczne i redakcyjne niepublikowanych zapisków prymasa Stefana Wyszyńskiego, Pro memoria, tomy: 1956–1957, 1961, 1971)
• 2018–2020 Centralny Projekt Badawczy IPN pn. „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989”
• 2014–2016 Projekt badawczy UKSW pn. „Przedszkola w polityce oświatowej Polski ludowej” (kierownik projektu)

Członkostwo w radach naukowych, redakcjach czasopism i serii wydawniczych

• „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, sekretarz redakcji, członkini kolegium redakcyjnego
• „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój”, sekretarz redakcji

Członkostwo w towarzystwach i organizacjach naukowych

• Światowa Rada Badań nad Polonią
• Towarzystwo Historii Edukacji

Wybrane publikacje

Książki autorskie i współautorskie

• Wyszyński, Pro memoria, 1971, oprac. i wstęp M. Wiśniewska, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2022 (w druku).
• Wyszyński, Pro memoria, t. 4: 1956–1957, oprac., red. M. Białkowski, M. Wiśniewska, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2020.
• Wyszyński, Pro memoria, t. 8: 1961, oprac. i wstęp M. Wiśniewska, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2019.
• Przedszkola Polski „ludowej” 1944–1965. Ideologizacja instytucji, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2019.

• Wiśniewska (red.), Edukacja w PRL, Warszawa 2016.
• Mieczkowski, M. Wiśniewska (red.), Wybrane aspekty funkcjonowania prawicy, Warszawa 2016.
• Mieczkowski, M. Wiśniewska (red.), Przeszłość i przyszłość prawicy, Warszawa 2016.

• Karolina Kaczorowska (1929–2021), [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 4, red. R. Łatka, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2022, s. 77–82.
• Stefania Marianna Marciszewska-Posadzowa (1874–1955), [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 4, red. R. Łatka, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2022, s. 198–201.
• Cecylia Plater-Zyberk (1853–1920), [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 4, red. R. Łatka, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2022, s. 242–247.
• Barbara Teresa Żulińska (1881–1962), [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 4, red. R. Łatka, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2022, s. 402–408.
• Depedagogizacja dzieciństwa. Determinanty zdrowia i rozwoju dzieci w Polsce w pierwszych latach po II wojnie światowej, Wydawnictwo Instytutu Pileckiego, Warszawa 2022 (w druku).
• „Działalność ekstremistów kościelnych stwarza niekorzystny klimat we wzajemnych stosunkach”. Relacje między biskupami warszawskimi a władzami stołecznymi w okresie stanu wojennego w dokumentach Wydziału do spraw Wyznań w Warszawie, [w:] Biskupi w rzeczywistości politycznej Polski „ludowej”, t. 2, red. R. Łatka, Warszawa 2022, s. 446–483 (w druku).
• Warszawska administracja wyznaniowa 1950–1956. Wybrane zagadnienia, „Rocznik Teologiczny” 2021, z. 2, s. 587–611.
• Celina Rozalia Leonarda z Chludzińskich Borzęcka CR (1833–1913), [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 2, Wydawnictwo Neriton, Instytut Dziedzictwa i Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, Warszawa, 2021, s. 61–69.
• Szkolnictwo polonijne w Stanach Zjednoczonych w XX wieku, [w:] Rola Polonii USA w kształtowaniu relacji polsko-amerykańskich w XX i XXI wieku, red. W. Gliński, Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa–Orchard Lake 2020, s. 605–625 i wersja ang.: Polish diaspora education in the United States in the 20th century, [w:] Rola Polonii USA w kształtowaniu relacji polsko-amerykańskich w XX i XXI wieku, red. W. Gliński, Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa–Orchard Lake 2020, s. 626–645.
• Eryk Sztekker – „pracownik merytoryczny” Urzędu do spraw Wyznań, [w:] Urząd do spraw Wyznań. Struktury, działalność, ludzie, t. 1: Struktury wojewódzkie i wybrane aspekty działalności, red. R. Łatka, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2020, s. 452–504.
• Stosunki między władzami stolicy i Kościołem warszawskim powinny stanowić przykład dla kraju. Duchowieństwo wobec opozycji politycznej w świetle akt stołecznego aparatu wyznaniowego 1981–1989, [w:] Księża dla władzy groźni. Duchowni współpracujący z opozycją (1976–1980), t. 2, red. R. Łatka, Wydawnictwo IPN, Warszawa 2020, s. 67–85.
• Róża Maria Czacka, [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 1, red. R. Łatka, Wydawnictwo Neriton, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej, Warszawa 2020, s. 44–51.
• Wanda Justyna Nepomucena Malczewska, [w:] Słownik biograficzny polskiego katolicyzmu społecznego, t. 1, red. R. Łatka, Wydawnictwo Neriton, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej, Warszawa 2020, s. 304–310.
• Sieć przedszkoli wyznaniowych w Polsce w latach 1945–1965, [w:] Christus vincit. Księga dedykowana biskupowi Edwardowi Frankowskiemu w 80. rocznicę urodzin, red. M. Krzysztofiński, J. Wołczański, Kraków-Rzeszów-Stalowa Wola-Toruń 2017, s. 353–373.
• „Szkoła należy do państwa, a nie do Kościoła”. Między polityką wyznaniową a oświatową Władysława Gomułki, [w:] Edukacja w PRL, red. M. Wiśniewska, Warszawa 2016, s. 219–236.
• Edukacja w koncepcjach polityków polskiej prawicy (1909–1944), [w:] Wybrane aspekty funkcjonowania prawicy, red. R. Mieczkowski, M. Wiśniewska, Warszawa 2016, s. 51–68.
• Udział żeńskich instytutów życia konsekrowanego w Milenium na Uchodźstwie – zarys problemu, [w:] Milenium na Uchodźstwie, red. R. Łatka, J. Żaryn, Warszawa 2016.
• Najdalej na prawo. Środowisko „Tygodnika Warszawskiego”, [w:] Wybrane aspekty funkcjonowania prawicy, red. R. Mieczkowski, M. Wiśniewska, Warszawa 2016, s. 69–85.
• Misja i aktualność patrona Roku 2014 – bł. Edmunda Bojanowskiego, [w:] Przeszłość i przyszłość prawicy, red. R. Mieczkowski, M. Wiśniewska, Warszawa 2016, s. 101–113.
• Problematyka edukacyjna w przemówieniach Prymasa Stefana Wyszyńskiego do sióstr zakonnych (1956–1963), [w:] Wyzwoleni, ale nie wolni (1945–1989), red. A. Popławska i in. t. 1, Warszawa 2015, s. 152–164.
• Piotr Wawrzyniak (1849–1910) z Wyrzeki k. Śremu, [w:] Wielcy Polacy z Królestwa Kongresowego i zaboru pruskiego, red. J. Marciak-Kozłowska, Białystok 2015, s. 401–408.
• Losy przedszkoli i ochronek służebniczek śląskich w latach 1945–1989, [w:] Przetrwały 200 lat. Myśl i dzieło bł. Edmunda Bojanowskiego w perspektywie XXI wieku, red. A. Siemak-Tylikowska, Warszawa 2014, s. 85–98.
• Prymas Józef Glemp i Polonia, [w:] Zakony żeńskie w PRL. W służbie Kociołowi i zakonom. Kardynał Józef Glemp – prymas dwóch epok, red. A. Mirek, Lublin 2014, s. 119–125.

• Determinanty rozwoju psychofizycznego dzieci w Polsce w pierwszych latach po II wojnie światowej, „Glaukopis” 2022, nr 40.
• Praxis sequitur theoriam, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2021, t. 58.
• Zdrowie uczniów, stan sanitarno-higieniczny szkół i medycyna szkolna w powojennej Polsce. Zarys problemu, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2021, t. 58.
• Mimo różnic znaleźć wspólny język, „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój” 2020, t. 29, s. 169–178.
• „Takie były czasy. Pytanie, w jakim stopniu dziś są lepsze?”. Wspomnienia ks. prof. Zygmunta Zielińskiego, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2019, t. 56, s. 217–224.
• Biskup Kazimierz Romaniuk – sylwetka uczonego, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2019, t. 56, s. 141–163.
• Duszpasterstwo polonijne Kościoła rzymskokatolickiego w ostatnim programie rządowym PRL, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2019, nr 33, s. 133–149.
• Pro memoria, t. 3: 1953–1956 prymasa Stefana Wyszyńskiego, red. naukowa I. Czarcińska, A. Gałka – recenzja, „Glaukopis” 2019, nr 36.
• Szkolnictwo polonijne po II wojnie światowej – stan badań, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 2019, nr 1-2, s. 257–284.
• Szkolnictwo wyznaniowe i nauczanie religii w świetle osobistych zapisków prymasa Stefana Wyszyńskiego z 1961 r., „Biuletyn Historii Wychowania” 2019, nr 40, s. 129–150.
• Upaństwowienie przedszkoli żydowskich, „Biuletyn Historii Wychowania” 2019, nr 40, s. 71–83.
• Edukacja w służbie Niepodległej według „Zasad wychowania narodowego” Zygmunta Balickiego, „Niepodległość i Pamięć” 2018, nr 1, s. 153–171.
• Fortis mulieribus. Zakonne sprawiedliwe wśród narodów świata, „Życie Konsekrowane” 2018, nr 3–4, s. 96–112.
• Początki radiofonizacji przedszkoli w Polsce Ludowej, „Kultura-Media-Teologia” 2016, nr 6, s. 113–126.
• Sieć przedszkoli w Polsce w pierwszej powojennej dekadzie, „Język-Szkoła-Religia” 2016, nr 3, s. 22–36.
• Gra na podwójnej scenie – kreacja przestrzeni edukacyjnej Polski Ludowej (wybrane zagadnienia), „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 2015, t. 12, s. 237–250.
• Ks. Józef Gawlina organizatorem Katolickiej Agencji Prasowej, „Roczniki Teologiczne” 2015, t. 62, z. 4, „Historia Kościoła” 2015, s. 141–178.
• Kultura życia codziennego w żeńskich zakonach i zgromadzeniach zakonnych w PRL, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 2015, nr 4, s. 116–127.
• Oświatowe komisje rehabilitacyjne w świetle akt Ministerstwa Oświaty z lat 1956–1958, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2015, t. 52, s. 109–128.
• Przedszkola i ochronki zakonne w świetle polskiego prawa oświatowego w latach 1945–1961, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2015, t. 18, s. 311–322.
• Dyskryminacja katechetów zakonnych w prawie oświatowym okresu gomułkowskiego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2014, t. 17, s. 209–232.
• Działalność katechetyczna żeńskich zgromadzeń zakonnych w polityce oświatowej władz komunistycznych, „Zeszyty Formacji Katechetów” 2014, nr 3, s. 87–99.
• Eliminacja sióstr zakonnych z systemu oświaty i wychowania Polski Ludowej, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2014, t. 51, s. 157–180.
• Konferencja Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych i Konsulta w PRL. Zarys problematyki, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2014, nr 101, s. 297–237.
• Służebniczki śląskie wśród Polonii kanadyjskiej w Edmonton w latach 1972–1989, „Studia Polonijne” 2013, nr 34, s. 77–108.

Organizacja życia naukowego

• Organizacja konferencji Edukacja pod bombami. Dzieci wojny. Uwarunkowania edukacyjne i oświata podczas II wojny światowej i w okresie powojnia, konferencja IHN PAN oraz Instytutu Pileckiego, 6 października 2022, Pałac Staszica, Warszawa.

Popularyzacja nauki – artykuły

• Projekt „Znani nieznani” Instytut de Republica
  • Bronisława Dłuska
  • Maria Sapieha
  • Florian Znaniecki
  • Konstanty Borzęcki
• TVP Nauka
  • Antoni Kępiński (1918–1972), legenda polskiej psychiatrii.
  • Wszawica, świerzb i inne realia powojennej szkoły.

Wróć