dr hab. Sławomir Łotysz, prof. PAN

02.06.2020 | 12.07.2024

Pracownia Historii Techniki pok. A02 dyżury: Warszawa – ostatni czwartek miesiąca 12:00-15:00 (ew. zmiany tutaj); Kraków/online – pozostałe czwartki 10:00-13:00 po ustaleniu telefonicznym lub e-mailowym e-mail: s.lotysz@gmail.com ORCID: 0000-0003-4426-6401 Strona prywatna: https://lotysz.webd.pl/

Zainteresowania naukowe

• dzieje wynalazczości
• historia środowiskowa Polesia
• działalność UNRRA w Polsce
• niepełnosprawność i technika

Wykształcenie, stopnie i tytuły naukowe

• 2014 habilitacja, Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
• 2005 doktorat nauk humanistycznych, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa
• 1996 magisterium (inżynier architekt), Politechnika Poznańska

Zatrudnienie

• 2014 Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• 2014–2016 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Kaliszu
• 1998–2014 Uniwersytet Zielonogórski

Doświadczenie międzynarodowe

• 2024: The Pripet Marshes. An environmental perspective on its history, Karlsruher Institut für Technologie, Niemcy (zdalnie).
• 2024: Draining the Pripet Marshes in interwar Poland. University of Turku, Finlandia.
• 2023: More than just Mykoin: The Czech origins of East European penicillin. Ústav dějin lékařství a cizích jazyků 1. lékařské fakulty Univerzity Karlovy, Praga, Czechy.
• 2023: Penicillin as a Tool of Power in the Early Post-War Central and Eastern Europe. Verein Deutscher Ingenieure (VDI) – Berlin-Brandenburg, Niemcy (zdalnie).
• 2023: Restoring Public Health in Post-War Poland. The Polish Studies Center, Indiana University, Bloomington, USA.
• 2022 Pripet Marshes. Nature, knowledge, and politics in Polish Polesie until 1945 Polish, Studies Center, Indiana University w Bloomington (USA)
• 2015 Praga, Czechy, wymiana pomiędzy PAN a Akademie věd České republiky, 1 tydzień
• 2014–2015 The Netherland Institute for Advanced Studies (NIAS), Wassenaar, Holandia, Andrew Mellon Fellowship, 5 miesięcy
• 2012 Engineers, germs, and politicians. The difficult beginnings of the antibiotics industry in Eastern Europe. Wykład proszony w: Centre for the History of Science, Technology and Medicine, University of Manchester, Manchester, UK
• 2012 Centre for the History of Science, Technology & Medicine and Wellcome Unit, University of Manchester, Wielka Brytania, – pobyt w ramach projektu European Science Foundation “DRUGS”, 2 tygodnie
• 2012 Laboratoire d’Etude du Phénomène Scientifique, Université Lyon 1, Francja – pobyt w ramach projektu European Science Foundation “DRUGS”, 2 tygodnie
• 2008 Before Kevlar: The Amazing Transnational Quest for the Bulletproof Vest. Wykład proszony w: East Central European Center, Columbia University, Nowy Jork, Stany Zjednoczone.
• 2008 Silk Against Bullets: The Birth of Modern Soft Armor. Wykład proszony w: Pennsylvania University, Filadelfia, Stany Zjednoczone.
• 2007–2008 SHOT International Scholar, 2 lata
• 2007–2008 Chemical Heritage Foundation, Filadelfia, Stany Zjednoczone, The Charles Price Fellowship, 9 miesięcy.
• 2004 New School University, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, The Kosciuszko Foundation Fellowship, 5 miesięcy

Udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych

• 2022–2025: “Media and Epidemics: Technologies of Science Communication and Public Health in the 20th and 21st Centuries”. Międzynarodowy projekt (wspólnie z University of Heidelberg, University of Birmingham, University of Bucharest) przyjęty do finansowania w ramach konkursu CHANSE  (kierownik polskiego zespołu)
• 2021 „Expertise in authoritarian societies. Human sciences in the socialist countries of East-Central Europe”. Projekt badawczy GAČR EXPRO (Grantová agentura České republiky) realizowany na Uniwersytecie Masaryka w Brnie (wykonawca).
• 2020 „Pomóżcie zapomnieć, do czego nie nadaję się z powodu kalectwa, powiedźcie co mogę robić i dajcie mi taką pracę”. Pomoc społeczności międzynarodowej w rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami w Polsce po II wojnie światowej. Projekt badawczy PFRON (kierownik)
• 2019 „Nowoczesność, jakość i estetyka” wyposażenia gospodarstw domowych. Wpisywanie ideologii w artefakty kultury materialnej w socjalistycznej Polsce (1970–1989). Projekt badawczy NCN (wykonawca)
• 2016 „Druga Holandia” czy naturalna forteca? Kwestia osuszenia Polesia w II Rzeczpospolitej. Projekt badawczy NCN (kierownik)
• 2015 Od programu pomocowego do embarga strategicznego. Społeczność międzynarodowa wobec dążeń krajów Środkowej i Wschodniej Europy do uzyskania penicyliny po II wojnie światowej. Projekt badawczy NCN (kierownik)
• 2011–2013 Making Europe: Technology and Transformations, 1850–2000 (wykonawca)

Członkostwo w radach naukowych, redakcjach czasopism i serii wydawniczych

• History of science and technology (Історія науки і техніки), członek Komitetu Redakcyjnego
• Icon: Joural of the International Committee for the History of Technology, członek Komitetu Redakcyjnego
• „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, członek Komitetu Redakcyjnego

Członkostwo w towarzystwach i organizacjach naukowych

• International Committee for the History of Technology (ICOHTEC)
  2021–2023 Webmaster
  2017–2021 President
  2013–2017 Secretary General
  2008–2011 członek Executive Committee
  2006– członek
• Society for the History of Technology (SHOT)
  2022–2024 członek Nominating Committee
  2017– członek
• Komisja Historii Nauki PAU
  2015–2022 – członek

Wybrane publikacje

Książki autorskie i współautorskie

• Pińskie Błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku, Kraków: Universitas 2022, 572 strony (www.pinskieblota.lotysz.webd.pl)
• Fabryka z darów. Penicylina za żelazną kurtyną 1945–1954, Warszawa: Aspra JR 2020, 250 stron.
• Polscy wynalazcy. 100 polskich wynalazców na 100-lecie Urzędu Patentowego RP, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Dragon 2018, 191 stron.
• Wynalazczość polska w Stanach Zjednoczonych, Warszawa: Aspra-JR, 2013, 346 stron.

• Knowledge as aid: Locals experts, international health organizations and building the first Czechoslovak penicillin factory, 1944–9 [w:] Jessica Reinisch i David Brydan (red.), „Europe’s Internationalists: Rethinking the History Internationalism”, London: Bloomsbury 2021, ISBN: 978-1-3501-0736-6, s. 140-157. DOI: 10.5040/9781350118546.0016.
• A bargain or a ‘mousetrap’? Reused penicillin plant and the Yugoslavians quest for a healthier life in the early post-war era (1946–1950) [w:] Stefan Krebs i Heike Weber (red.), „The Persistence of Technology. Histories of Repair, Reuse and Disposal”, Bielefeld: Transcript 2021, ISBN: 978-3-8376-4741-9, s. 185–204. DOI: 10.1515/9783839447413-010.
• „Gdyby zamiast Rosji było morze…”. Techniczne i polityczne problemy odwodnienia Polesia w II Rzeczypospolitej Polskiej [w:] Leszek Zasztowt i Jan Szumski (red.), „Rok 1918. Odrodzona Polska i sowiecka Rosja w nowej Europie”, T. I, Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2019, ISBN 9788375459937, s. 435–450.
• 89mm From Europe: Mediating Railway Mobility on Russia’s Western Peripheries [w:] Simone Fari, Massimo Moraglio (red.), „Peripheral Flows. A Historical Perspective on Mobilities between Cores and Fringes”. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2016, ISBN 978-1443890489, s. 100–126.
• Postęp kontra natura na marginesie dyskusji o planowanym osuszeniu Polesia w II Rzeczypospolitej, [w:] M. Milecka (red.), „Kulturowe i cywilizacyjne postawy Polaków. Sztuka jako inspiracja do działań”, Lublin: Wydział Ogrodnictwa i Architektury UP w Lublinie, 2017, ISBN 978-83-944071-6-2, s. 123–131.

• Jethron Ayumbah Akallah, Nelson Arellano-Escudero, Animesh Chatterjee, Sławomir Łotysz, Saara Matala, Min Fanxiang, Stefan Poser, Hugh R. Slotten, and Magdalena Zdrodowska, History of Technology in Global Perspectives, “Icon”, Vol. 29.1 (2024), s. 9-45, https://www.icohtec.org/wp-content/uploads/2024/06/icon-9-45.pdf
• From getto to swamps? Lasting Nazi fake news about sending deported Jews to drain the Pripet Marshes, “Journal of Modern Jewish Studies”, Published online: 16 Feb 2024, https://doi.org/10.1080/14725886.2024.2316149
• Muzyka epoki hałasu. Recepcja Odlewni stali Aleksandra Mosołowa w międzywojennej Polsce, “Studia z dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, t. LVIII, z. 1 (2023), s. 101-114.http://dx.doi.org/10.12775/SDR.2023.1.05
• ‘Bajecznie egzotyczne Polesie’? Reportaż z krainy tęsknych pieśni Maksymiliana Emmera w perspektywie ekokrytycznej, “Kwartalnik Filmowy”, Vol. 118 (2022), s. 113–125. https://doi.org/10.36744/kf.1103
• Niewykorzystany kapitał. Pomoc międzynarodowa a początki rehabilitacji zawodowej w Polsce po II wojnie światowej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 2021, 66, 1, s. 25–54. DOI: 10.4467/0023589XKHNT.21.002.13386.
• Desert Mould: Witold Odrzywolski and His Work on Crude Penicillin in a Military Hospital in the Middle East in 1944, „Kwartalnik Historyczny” t. 127, nr 4 (2020), s. 77-103. DOI: 10.12775/KH.2020.127.SI.1.03.
• Pomiędzy Lwą a Stwigą. Stanisław Kulczyński i jego projekt utworzenia poleskiego parku natury z 1932 roku, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” t. 65, nr 2 (2020), s. 29–48. DOI: 10.4467/0023589XKHNT.20.011.11992.
• Walka z hałasem ulicznym w międzywojennej Warszawie. Moda czy konieczność?, „Teksty Drugie” nr 2 (2020), s. 324-344. DOI: 10.18318/td.2020.2.20.
• Władysław Szafer i Józef Próchnik w debacie o przyszłości poleskiej przyrody, „Analecta: Studia i Materiały z Dziejów Nauki” nr 1 (2019), s. 189–211. PDF.
• Hot commodity: Designing, Making and Selling electric irons in post-war Poland, “ICON: Journal of the International Committee for the History of Technology” t. 24 (2018/2019), s. 150–184. PDF.
• Penicylina i protezy. Pomoc UNRRA w odbudowie polskiego przemysłu medycznego po II wojnie światowej, „Kultura Współczesna: teoria, interpretacje, krytyka” nr 3 (2018), s. 118–130. DOI: 10.26112/kw.2018.102.10.
• Inventing independence. Negotiating the industrial property law for future Poland at the end of the First World War, “International Journal of Legal Studies” nr 1 (2018): 319–336.
• Kraków czy Tarchomin? Historia sporu o lokalizację fabryki penicyliny przekazanej Polsce w ramach programu pomocowego UNRRA (1946–1947), „Analecta: Studia i Materiały z Dziejów Nauki” t. 23, nr 1 (2018), s. 289–310.
• Transeuropejska droga wodna przez Polesie a kwestia jego osuszenia w II Rzeczpospolitej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” t. 63, nr 1 (2018), s. 7–37.
• International Health Organizations and the dissemination of penicillin production methods in the early Cold War era. The case of UNRRA activities in Europe, and the work of ABMAC in China (oryginalnie w języku chińskim: 国际卫生组织与冷战初期盘尼西林 生产方式的传播 – 以联合国善后救济总署在欧活动和美国 医药援华会在华事务为例), „Journal of the Social History of Medicine and Health” (医疗社会史研究) t. 2, nr 1, s. 3–31.
• Prace na przygotowaniem ustaw patentowych w okresie Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego, 1917–1918, „Analecta: studia i materiały z dziejów nauki” t. 26, nr 2 (2017), s. 37–53.
• Nieznany obraz rzeczywistości okupacyjnej : kwestia uprawy roślin kauczukodajnych we wspomnieniach więźniarek Auschwitz, rolników i dzieci, „Kultura Współczesna : teoria, interpretacje, krytyka” nr 2 (2017), s. 66–81.
• Sailors and syphilis on Europe’s waterways. International Health Organizations and the Rhine Commissions, c. 1900–1953, “Hygiea Internationalis”, t. 13, nr 1 (2016), s. 49–64.
• Tailored to the Times: The Story of Casimir Zeglen’s Silk Bullet-Proof Vest, “Arms & Armour” t. 11, nr 2 (2014), s. 164–86. DOI: 10.1179/1741612414Z.00000000040.
• A ‘Lasting Memorial’ to the UNRRA? Implementation of the Penicillin Plant Programme in Poland, 1946–1949, “ICON: Journal of the International Committee for the History of Technology” t. 20, nr 2 (2014), s. 70–91.
• Controlling the Production and Distribution of Drugs in Communist Poland, “Medicina nei Secoli” t. 26, nr 2 (2014), s. 519–556.

• 2024: Reuse for better health. International Committee for the History of Technology – Society for the History of Technology (ICOHTEC-SHOT): „Reparando / Repair in the History of Technology”, Viña del Mar, Chile.
• 2024: From denial to fear: Changing narratives of the AIDS/HIV crisis in late socialist Poland. Konferencja Media and Epidemics:  Technologies of Science Communication and Public Health, 20th-21st Centuries, Bukareszt, Rumunia.
• 2024: Infrastructure of Fear. The AIDS/HIV Crisis in the Polish State Media in the Late 1980s, Transformations of postwar Europe: medicine, bodies and technologies, Sofia, Bułgaria.
• 2023: Internationalization of Deaf Film Making in Eastern Europe, 1950s-1990s. Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies (ASEEES) Annual Convention: “Decolonization”, Filadelfia, Stany Zjednoczone.
• 2023: Health message: Postage stamp as a tool of health communication. Society for the History of Technology (SHOT) Annual Meeting, Los Angeles, Stany Zjednoczone.
• 2023: Promoting health through philately International Committee for the History of Technology (ICOHTEC) 13/08/2023 Tallinn/Tartu, Estonia.
• 2023: Deafness, public health, and technologies of science communication in Poland, 1950s-2020s. 11th Nordic Network on Disability Research (NNDR) Research Conference, Reykjavik, Islandia.
• 2022: Tkanina kuloodporna – prawdziwa historia wynalazku. „Jan Szczepanik. Geniusz, wynalazca, konstruktor. Międzynarodowe Sympozjum Naukowe towarzyszące wystawie z okazji 150. rocznicy urodzin wynalazcy”. Krosno.
• 2022: Nieudana modernizacja czy uniknięta katastrofa ekologiczna? Sprawa niedokończonej melioracji Polesia w II RP. „Historia środowiskowa w Polsce – przegląd badań”. Poznań.
• 2021: The first ‘talkie’ spoke in a female voice. Helen and Joseph Tykociner’s unacknowledged revolution in film making, Society for the History of Technology Annual Meeting, Nowy Orlean, USA (platforma Zoom).
• 2021: Al Jolson or Helen Tykociński? A controversy over who was the first to give voice to a film, 26th International Congress of History of Science and Technology, Praga, Czechy (platforma Zoom).
• 2020: ‘If there was a sea instead of Russia…’ Technical and political aspects of reclaiming the Pripet Marshes in interwar Poland. The International Committee for the History of Technology Annual Symposium (ICOHTEC), Eindhoven, Holandia (platforma ZOOM).
• 2019: Lousy, ugly, but persistent. Making electric irons in socialist Poland, 1960s–1980s. Society For The History of Technology Annual Meeting (SHOT), Mediolan, Włochy.
• 2019: Nature and power in interwar Poland. 10th Biennial conference of the European Society for Environmental History (ESEH): „Boundaries in/of Environmental History”, Tallinn, Estonia.
• 2019: He-Chaluc means Pioneer: The question of Jewish agricultural colonization in Pripet marshes. International Committee for the History of Technology Annual Symposium (ICOHTEC): „Technology and Power”, Katowice.
• 2019: Not even a foot of swamp. Jewish agricultural settlement and the planned amelioration of the Pinsk Marshes in interwar Poland. Agricultural History Society Annual Meeting, Waszyngton, USA.
• 2019: Struggle for the swamp. Ethnic problems of the Pripet Marshes in the Second Polish Republic. Association for the Study of Nationalities World Convention, Nowy Jork, USA.
• 2019: Harnessing nature and bodies. Swamps, health, and biopolitics in interwar Poland. A Symposium on the Medical Humanities: „Sites of Health”, Szanghaj, Chiny.
• 2018: Technology transfer through obsolete artefacts and out-of-date designs. Histories of Technology’s Persistence, Esch-sur-Alzette, Luksemburg.
• 2018: „Gdyby zamiast Rosji było morze…” Techniczne i polityczne problemy odwodnienia Polesia w II Rzeczypospolitej Polskiej. „Rok 1918 – koniec starej i narodziny nowej Europy. Odrodzone państwo Polskie i Sowiecka Rosja”, Warszawa.
• 2018: Progress or nature? Dilemmas around the planned amelioration of Polesie marshes in Poland’s Second Republic. Baltic Conference on the Environmental Humanities and Social Sciences (BALTEHUMS), Ryga, Łotwa.
• 2018: Managing natures in interwar Poland. The case of Pripet Marshes. International Committee for the History of Technology Annual Symposium (ICOHTEC), Saint-Etienne, Francja.
• 2017: Prime movers or cogs in a machine? Doctors, scientists, and engineers in forging international rehabilitation programs. 25th International Congress of the History of Science and Technology (ICHST), Rio de Janeiro, Brazylia.
• 2017: Engineering for social order? Ethnical and societal aspects of planned draining of the Polesie Marshes in interwar Poland. Tensions of Europe Conference: „Borders and Technology”, Ateny, Grecja.
• 2017: Hydro or social engineering? The question of draining the Polesie Marshes in interwar Poland. Society For The History of Technology Annual Meeting, Filadelfia, USA.
• 2016: Agents or actors? How Czech scientists helped shape UNRRA’s penicillin plant programme, 1944–49. 7th International Conference of the European Society for the History of Science (ESHS): „Science and Power, Science as Power”, Praga, Czechy.
• 2016:   Penicillin is not enough. The role of international organizations in fighting STDs in early post-war Europe. International Committee for the History of Technology Annual Symposium (ICOHTEC): „Technology, Innovation, and Sustainability: Historical and Contemporary Narratives”, Porto, Portugalia.
• 2016:   Spreading the strains of life. International Health Organizations and the dissemination of penicillin production methods in the early Cold War era. „International Health Organizations (IHOs): People, Politics and Practice in Historical Perspective”, Szanghaj, Chiny.

Popularyzacja nauki

• Po co historyk stoi w bagnie? Rozmowa o książce „Pińskie błota” podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie (25 maja 2024)
• O perspektywie środowiskowej w historii. Wykład w z cyklu „Szewski czwartek”, Instytut Historyczny UWr (22 lutego 2024)
• Dlaczego II RP nie udało się osuszenie poleskich bagien? “Krytyka Polityczna”. Wywiad (22 lipca 2023)
• Osuszenie kolonii wewnętrznej, “Dziennik Gazeta Prawna”. Wywiad (21 lipca 2023)
• “Pińskie błota”. Rozmowa o książce w Domu Spotkań z Historią w Warszawie (7 czerwca 2023)
• Bagno w biurze melioracji, “Polityka”, 24 maja 2023 r., s. 64-66
• “Skarb z krainy błot, borów i bagien”. Wywiad w magazynie Pulsar (7 marca 2023)
• “Dlaczego warto chronić mokradła? Perspektywa historyczna”, Wykład w czasie Światowego Dnia Mokradeł oraz rozmowa o książce (5 lutego 2023)
• “Dobre książki” w Radiu Kraków, wywiad (11 października 2022)
• ‘Nowa Holandia’ na Polesiu, “Mówią Wieki”, No. 7 (2021), pp. 77-80
• 2022: Rozmowa na temat książki Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku w audycji OFF Czarek w Radio TOK.FM (13 czerwca).
• Penicylina. Sukces nauki zorganizowanej, „Mówią Wieki”, numer specjalny „Gospodarka Wojenna” 2021, 2, s. 108–113.
• „Nowa Holandia” na Polesiu. Koniec mitu, „Mówią Wieki” 2021, 7, s. 77–80.
• Autorstwo ok. 40 biogramów polskich wynalazców, techników i inżynierów, które ukazały się na portalu https://gigancinauki.pl/

Wróć