Zaginiona kolekcja: podlaski Gabinet Historii Naturalnej księżnej Anny Jabłonowskiej (1728-1800)

O projekcie „Zaginiona kolekcja: podlaski Gabinet Historii

Naturalnej księżnej Anny Jabłonowskiej (1728-1800)”

Głównym celem naszego projektu jest wirtualne odtworzenie jednej z najcenniejszych europejskich kolekcji przyrodniczych, której twórczynią była księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska (1728-1800), a miejscem prezentowania pałac w Siemiatyczach na Podlasiu.

Siemiatycki Gabinet Historii Naturalnej miał wielkie znaczenie w rozwoju nauk przyrodniczych w Polsce schyłku XVIII w., był warsztatem badań polskich naturalistów, a zbiory były udostępniane szerokiej publiczności.

Księżna zdecydowała się w 1788 r. na podjęcie kroków w celu utworzenia w Warszawie Przyrodniczego Muzeum Narodowego, przeznaczając na ten cel pałac Jabłonowskich wraz z funduszami na utrzymanie kolekcji.  Niestety powyższa idea nie znalazła uznania u króla Stanisława Augusta i po jej śmierci kolekcję zakupił car Aleksander I do Muzeum Uniwersytetu Moskiewskiego, a tam uległy spaleniu w 1812 r.

Przez ponad 200 lat nie można było odtworzyć bogactwa okazów, które posiadała Jabłonowska i dopiero w XXI w. udało się odnaleźć dokumentację archiwalną podlaskiego Gabinetu Historii Naturalnej. W grudniu 2023 r. zespół Pracowni Historii Nauk Przyrodniczych i Medycznych IHN PAN rozpoczął proces systematycznego udostępniania informacji oraz  wizerunków okazów, posiłkując się gatunkami z europejskich osiemnastowiecznych kolekcji, przede wszystkim zgromadzonych w Muséum national d’Histoire naturelle w Paryżu. Przywracamy tym samym pamięć o działalności Anny Jabłonowskiej w dziedzinie muzealnictwa, mecenatu naukowego, a także nauk szczegółowych rolnictwa, ogrodnictwa, hodowli zwierząt, uprawy i aklimatyzacji roślin egzotycznych, leczniczych, użytkowych i ozdobnych. Mamy nadzieję zainteresować tematyką historii nauki w dziedzinie przyrodoznawstwa również młodzież oraz pasjonatów historii.

Inicjatorką powstania strony „Zaginiona kolekcja” jest dr hab. Iwona Arabas, prof. PAN wraz z dr hab. Piotrem Daszkiewiczem, prof. PAN konsultującym projekt od strony naukowej oraz lek. med. Robertem Księżopolskim, który koordynuje prace od strony technicznej.  Autorem projektu graficznego strony jest dr hab. Tomasz Samojlik, pracownik naukowy Instytut Biologii Ssaków PAN w Białowieży, ceniony rysownik, autor serii komiksów popularyzujących wiedzę przyrodniczą. Działamy pod patronatem Kasy im. Józefa Mianowskiego, a subwencję prywatną przekazał Benoit Duthoit.

Strona internetowa „Zaginiona kolekcja: podlaski Gabinet Historii Naturalnej księżnej Anny Jabłonowskiej (1728-1800)” jest dostępna pod adresem: https://jablonowska-kolekcja.pl/

Wróć