Rozstrzygnięcie czwartej edycji Nagrody im. Jana Jędrzejewicza

01.10.2016 | 21.10.2019

Nagroda im. Jana Jędrzejewicza, przyznawana pod auspicjami Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN oraz Kasy im. Józefa Mianowskiego – Fundacji Popierania Nauki, a ufundowana przez samorząd miasta Płońsk, od roku 2013 jest corocznie przyznawana najlepszej polskiej książce poświęconej dziejom nauki i techniki. Pod koniec września br. rozstrzygnięto czwartą edycję konkursu.

Patron Nagrody, Jan Walery Jędrzejewicz (1835–1887), był z wykształcenia i zawodu lekarzem, wniósł jednak istotny wkład w badania astronomiczne. Jego prywatne obserwatorium w Płońsku, gdzie żył i pracował, było wyposażone w najnowocześniejsze narzędzia i instrumenty. Uznanie w świecie naukowym przyniosły mu skrupulatnie przez wiele lat prowadzone i publikowane obserwacje. Oprócz badania ciał niebieskich zajmował się także m.in. meteorologią. Jego książka Kosmografia, wydana w 1886 roku, przez wiele lat pozostawała głównym podręcznikiem do astronomii w naszym kraju.

W tym roku Kapituła przyznała Nagrodę – w postaci okolicznościowej statuetki oraz 10 tys. PLN – Zbigniewowi Tucholskiemu za książkę Profesor Antoni Xiężopolski. Twórca polskiej szkoły budowy lokomotyw (Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2015). Członkowie Kapituły docenili bogatą bazę źródłową, którą gruntownie i rzetelnie wykorzystał autor pracy. Biografia tytułowego bohatera została przedstawiona w szerokim kontekście historycznym przełomu XIX i XX wieku. Powstała w ten sposób praca nowatorska, ważna dla polskiej historii techniki, napisana przy tym pięknym językiem oraz starannie wydana i bogato ilustrowana. Książka Zbigniewa Tucholskiego może z łatwością trafić do szerokiego grona czytelników, nie tylko do specjalistów zajmujących się historią kolei.

Poza nagrodzoną książką Kapituła zwróciła także uwagę na dwie spośród zgłoszonych książek. Pierwszą jest praca Krzysztofa Rzepkowskiego Złoty kciuk. Młyn i młynarz w kulturze Zachodu (Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Warszawa, Toruń 2015), będąca opracowaniem interdyscyplinarnym i bardzo erudycyjnym. Wnosi ona nowe spojrzenie i skłania do przemyśleń. Mieści się w nowoczesnym nurcie współczesnej humanistyki. Drugą docenioną książką jest praca Ewy Śnieżyńskiej-Stolot, „Zamek piękny na wzgórzu…” Horoskopy – zapomniane źródło historyczne (Księgarnia Akademicka, Kraków 2015), która w interesujący sposób porusza mało znany temat z pogranicza historii nauki, jakim są dzieje astrologii w dawnej Polsce.

Uroczystość wręczenia Nagrody odbyła się w Płońsku dnia 26 IX 2016. Połączona była z ceremonią nadania Szkole Podstawowej nr 2 imienia Jana Jędrzejewicza. Ceremonia wręczenia odbyła się w Miejskim Centrum Kultury w Płońsku. Otworzył ją występ artystyczny młodzieży z SP nr 2, przybliżający postać patrona szkoły i Nagrody oraz niektóre zagadnienia astronomiczne. Uroczystości towarzyszyły wykłady popularnonaukowe. Prof. Andrzej Niedzielski (UMK w Toruniu) przybliżył zgromadzonym zagadnienie planet pozasłonecznych i historię ich odkryć, a mgr Magda Siuda-Bochenek (IHN PAN) opowiedziała o działalności Jana Jędrzejewicza na polu popularyzacji. Wykład wygłosił także laureat Nagrody. Zbigniew Tucholski przedstawił zgromadzonym tematykę swojej książki, a także powiedział kilka słów o historii transportu kolejowego w Płońsku.

Kapituła Nagrody im. Jana Jędrzejewicza zwraca się do przedstawicieli środowiska naukowego, autorów oraz wydawców z prośbą o zgłaszanie do kolejnych edycji nagrody wartościowych książek poświęconych historii nauki i techniki. Termin nadsyłania zgłoszeń do piątej edycji Nagrody upływa 30 kwietnia 2017 roku. Każdego roku w konkursie mogą brać udział publikacje, które ukazały się w roku poprzednim. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN: www.khnit.pan.pl.

Sporządził: Maciej Jasiński

sekretarz Kapituły Nagrody im. Jana Jędrzejewicza

Wróć