Pracownia Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury
Pracownicy
- dr hab. Joanna Schiller-Walicka, prof. PAN – kierownik
- prof. dr hab. Jan Piskurewicz
- dr hab. Mikołaj Getka-Kenig, prof. PAN
- dr Jakub Bajer
- dr Konrad Niemira
- dr Michał Piekarski
- dr Michał Siermiński
- dr Alicja Urbanik-Kopeć
- dr Monika Wiśniewska
- mgr Daniel Sunderland
Zakres i główne kierunki badań
Obszarem badań Pracowni są dzieje edukacji, na wszystkich jej poziomach, zarówno na ziemiach polskich, jak i poza jej granicami. Pojęcie edukacji rozumiane jest bardzo szeroko i uwzględnia nie tylko historię instytucji kształcących, ale wszystkie czynniki mające wpływ na umysłowy, moralny, fizyczny i artystyczny rozwój jednostki ludzkiej oraz grup społecznych. Dzieje edukacji są rozpatrywane w aspekcie kulturotwórczym, ze szczególnym uwzględnieniem jej oddziaływania na cywilizacyjny rozwój środowisk nią objętych w ujęciu historycznym. Zainteresowania historyczno-oświatowe łączone są często z badaniami nad historią nauki – dotyczy to zwłaszcza prac nad dziejami wyższych uczelni, łączących nauczanie z prowadzeniem badań naukowych. Czynniki polityczne, społeczne i gospodarcze, mające wpływ na kształt oświaty oraz społeczne i kulturowe skutki różnorodnych działań edukacyjnych badane są porównawczo, zarówno w sensie geograficznym, jak i chronologicznym.
Tematy badawcze
- Joanna Schiller-Walicka – zajmuje się historią edukacji uniwersyteckiej w XIX i początkach XX w. w Królestwie Polskim i w Rosji, w połączeniu z dziejami rozwoju uniwersyteckich nauk humanistycznych.
- Kalina Bartnicka – obszarem jej badań jest nowatorstwo działalności Komisji Edukacji Narodowej i szkół przez nią kierowanych, zwłaszcza wyższych (Szkół Głównych w Krakowie i Wilnie).
- Jan Piskurewicz – zajmuje się historią naukowych i kulturalnych stosunków polsko-włoskich w dwudziestoleciu międzywojennym.
- Mikołaj Getka-Kenig – podjął badania nad kształtowaniem się kultury umysłowej i artystycznej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim oraz rolą w tej dziedzinie wpływowych jednostek.
- Michał Piekarski – zajmuje się szkolnictwem muzycznym na ziemiach polskich w XIX i XX w., recepcją austriackich modeli edukacji muzycznej oraz wpływem niemieckiej muzykologii na kształtowanie się tej dziedziny na ziemiach polskich.
- Michał Siemiński – bada historię opozycji w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zajmuje się historią marksizmu i ruchu robotniczego.
- Alicja Urbanik-Kopeć – prowadzi badania nad blaskami i cieniami zawodu guwernantki w XIX w., organizacją i zakresem nauczania domowego w tym okresie.
- Monika Wiśniewska – zajmuje się dziejami szkolnictwa polonijnego, jego organizacją, programami i kadrą nauczycielską.
- Daniel Sunderland – zajmuje się kulturowymi skutkami powstania styczniowego, jego piętnem odbijającym się w umysłowości, literaturze i nauczaniu szkolnym (interpretacje w podręcznikach historycznych).
Projekty naukowe
- Żałoba narodowa 1863 roku w perspektywie historii oświaty, 2018–2020, Daniel Sunderland (SHLP, MNiSW, NCBiR)
- Order Reigns in Warsaw: International Reactions to the Outbreak and Collapse of the January Uprising in Poland, 2018–2020, Daniel Sunderland (DAAD (Ostpartnerschaften), OAW).
- Archiwum Kobiet: Piszące, 2018–2023, Daniel Sunderland (NPRH).
- Studenci muzykologii Uniwersytetu Wiedeńskiego pochodzący z ziem polskich (1900–1937), 2019–2020, Michał Piekarski (OAW).
- Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944–1989, 2018–2020, Monika Wiśniewska (IPN).
Projekty zakończone
- Komisji Edukacji Narodowej model szkoły i obywatela – koncepcje, doświadczenia, inspiracje, 2012–2018, Kalina Bartnicka (NPRH).
- Architektura klasycyzmu na ziemiach polskich a polityczny dyskurs modernizacji 1764–1830, 2016–2019, Mikołaj Getka-Kenig (NCN Fuga).
- Historia pojęć społeczno-politycznych w Polsce XVIII–XX w., 2016–2019, Mikołaj Getka-Kenig (NCN).
- Anioł w domu, mrówka w fabryce. Alternatywne modele emencypacyjne dostępne dla robotnic fabrycznych Królestwa Polskiego w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, 2016–2019, Alicja Urbanik-Kopeć (NCN Preludium).
- Pomniki polskiej myśli filozoficznej, teologicznej i społecznej XX i XXI wieku. Zapiski kardynała Stefana Wyszyńskiego „Pro memoria”, 2017–2019, Monika Wiśniewska (MNiSW).
- Mikołaj Getka-Kenig – Stypendium dla młodych naukowców MNiSW na lata 2018–2021.
Zebrania naukowe
Pracownia Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury prowadzi we współpracy z Pracownią Historii Idei Humanistycznych i Społecznych comiesięczne Seminarium z historii oświaty i dziejów ruchu umysłowego.