HEVELIUS 2011 An international conference to mark the quadricentennial of the birth of Johannes Hevelius 15 – 18 September 2011, Gdańsk, Poland

18.02.2014 | 17.04.2022

KONFERENCJA HEVELIUS 2011, Gdańsk, 15–18 IX 2011

Międzynarodowa konferencja naukowa Hevelius 2011 została zorganizowana przez Polską Akademię Nauk Bibliotekę Gdańską oraz Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN w Warszawie. Patronat honorowy nad konferencją objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, a w komitecie honorowym zasiedli: prof. prof. Michał Kleiber, Prezes PAN, Henryk Krawczyk, Rektor Politechniki Gdańskiej, Bernard Lammek, Rektor Uniwersytetu Gdańskiego, Stanisław Mossakowski, Polska Akademia Nauk, Janusz Rachoń, Senator RP, Edmund Wittbrodt, Senator RP oraz Paweł Adamowicz, Prezydent Miasta Gdańska. W skład komitetu organizacyjnego weszli: Adam Koperkiewicz, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Maria Pelczar, PAN Biblioteka Gdańska, Cezary Windorbski, Fundacja Gdańska i Jarosław Włodarczyk, Instytut Historii Nauki PAN. Zorganizowanie konferencji stało się możliwe dzięki finansowemu wsparciu Miasta Gdańska i Polskiej Akademii Nauk. Językiem konferencji był angielski.

Podczas trwania konferencji w siedmiu sesjach naukowych zaprezentowano 21 referatów; ich autorami byli uczeni zagraniczni (20 autorów z Belgii, Holandii, Francji, Łotwy, Niemiec, USA, Wielkiej Brytanii) i polscy (4 autorzy z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych w Krakowie, Instytutu Historii Nauki PAN, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Warszawskiego). W referatach przedstawiono nowe wyniki badań dotyczących dzieła Heweliusza i jego znaczenia dla światowej nauki i kultury (lista wygłoszonych referatów w załączeniu). Łączna liczba zagranicznych uczestników konferencji wyniosła 25 osób (w tym 14 zaproszonych przez organizatorów), ze strony polskiej zaś w różnych sesjach wzięło udział od 10 do 30 osób (4 zaproszone wystąpienia).

Konferencji towarzyszyło otwarcie w PAN Bibliotece Gdańskiej wystawy „Jan Heweliusz i nauka w XVII wieku”, w czasie konferencji była promowana nowo wydana monografia Jan Heweliusz pod redakcją Marii Pelczar i Jarosława Włodarczyka (seria „Biblioteka Polskiej Nauki i Techniki”, Radom 2011), pokazane też zostały te fragmenty powstającego z inicjatywy Fundacji Gdańskiej filmu o Janie Heweliuszu, które dotyczą trójwymiarowych rekonstrukcji jego obserwatorium i najważniejszych instrumentów astronomicznych. Dopełnieniem programu wydarzeń okołokonferencyjnych był koncert Chóru Mieszczan Gdańskich, prezentujący dawną i współczesną muzykę związaną z Gdańskiem.

Konferencja spotkała się z dużym odzewem środowisk naukowych na całym świecie – świadczy o tym znacząca liczba nie tylko zaproszonych wykładowców, lecz także samodzielnie zgłoszonych referatów. Tematyka wystąpień pokazała, że Heweliusz jako obiekt badań staje się interesujący dla coraz większej liczby uczonych spoza obszaru historii astronomii (choć i w tej dziedzinie pojawiają wciąż nowe interesujące wyniki), między innymi za sprawą swojej znaczącej roli w kształtowaniu wizualnego języka nauki nowożytnej (dzieła Heweliusza) i ważnego miejsca w epistolarnej kulturze naukowej Europy (kilkutysięczna zachowana korespondencja). Podczas konferencji wielokrotnie podkreślano palącą konieczność podjęcia naukowej edycji listów Heweliusza (międzynarodowy zespół, który się ukonstytuował, jest obecnie na etapie pozyskiwania środków), pojawił się też postulat utworzenia swego rodzaju towarzystwa naukowego, którego głównym celem byłoby inicjowanie programów badawczych dotyczących życia i dzieła gdańskiego astronoma oraz popularyzowanie tej postaci w różnych krajach.

Konferencja Hevelius 2011 była bodaj najważniejszym naukowym akcentem Roku Heweliusza, już teraz można uznać, że w znaczącym stopniu przyczyni się do stymulacji badań nad życiem i dziełem Heweliusza w wymiarze międzynarodowym. Na podstawie zaprezentowanych wystąpień powstaną teksty (w języku angielskim), które zostaną wydane w 2012 roku w poświęconym Heweliuszowi tomie XLIV „Studia Copernicana”. Konferencja w wymiarze krajowym spotkała się z zainteresowaniem mediów: program I PR poświęcił jej godzinną audycję „Letni wieczór z Jedynką” 14 września 2011 roku, była też relacjonowana w prasie gdańskiej oraz w portalu internetowym astronomia.pl.

Lista wygłoszonych referatów

Sesja 1

Robert A. Hatch (University of Florida, USA): Hevelius’s Europe: Astronomy, Community & the Republic of Letters

Voula Saridakis (Lake Forest College, USA): The Hevelius–Hooke Controversy in Context: Transforming Astronomical Practice in the Late Seventeenth Century

Sesja 2

Gudrun Wolfschmidt (University of Hamburg): Hevelius Observatory in the Context of Observatories in Early Modern Europe

James Caplan (Observatoire astronomique de Marseille-Provence): Hooke’s Criticism of the Tychonic Instruments of Hevelius

Felix Lühning (Archenhold Observatory, Berlin): The Reconstruction of Johannes Hevelius’s Observatory – a Piece of Circumstantial Evidence

Sesja 3

Richard L. Kremer (Dartmouth College, Hanover, USA): Astronomy and Calendar-Making in Gdańsk from 1540 to 1700

Frank Verbunt (Utrecht University): The Star Catalogue of Johannes Hevelius

Jarosław Włodarczyk (Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences, Warsaw; UMCS, Lublin): Libration of the Moon: From the First Reports to Hevelius

Radosław Rek (Copernicus Center for Interdisciplinary Studies, Warsaw–Cracow): Hevelius’s Observations of Sunspots and the Maunder Minimum

Sesja 4

Kathrin Müller (Frankfurt University): Drawing Lines: Art and Science in Johannes Hevelius’s Selenographia

Jennifer Downes (University of Aberdeen, Scotland, UK): Printing the Moon: Images and Maps in Johannes Hevelius’s Selenographia

Patricia Radelet-de Grave (Université catholique de Louvain): Hevelius on Kepler

Sesja 5

Derek Jensen (Brigham Young University, Idaho, USA): The Life and Works of Hevelius as Sources of Inspiration in Literature, Philosophy and the Arts

Huib Zuidervaart (Huygens ING – Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences): Jacob Ouseel: A Versatile Scholar, Book Collector and Astronomical Enthusiast in the Netherlands

Jānis Kaminskis and Jānis Klētnieks (Riga Technical University): Activities of Georgius Krüger, the Secretary of Astronomer Johannes Hevelius, in Curlandia

Sesja 6

Rienk Vermij (University of Oklahoma, USA): Hevelius on the Nature of the Universe

Pietro Daniel Omodeo (Max Planck Institute for the History of Science, Berlin): Abraham von Franckenberg and Johannes Hevelius: The Brunian and the Galileaian Spirit of Seventeenth Century Astronomy in Judgments of Hevelius’s Gdansk

Maciej Jasiński (University of Warsaw): The Inhabitants of the Moon in Hevelius’s Selenographia

Sesja 7

Chantal Grell (Université de Versailles Saint-Quentin) and Igor Kraszewski (Adam Mickiewicz University in Poznan): Between Politics and Science: Peter des Noyers – a Correspondent of Johannes Hevelius in the Polish Court

Klaus-Dieter Herbst (Bremen University): Hevelius and his Correspondence with Scholars in Leipzig and Jena

Suzanne Débarbat(Paris Observatory) and Susan Keyes (Paris Observatory; Université de Versailles Saint-Quentin): Hevelius’s Archives at the Paris Observatory and His Impact on Giovanni Domenico Cassini

Wróć