Ryszard Miszczyński- dalszy ciąg referatu ,,Pewne rozumienie matematyki współczesnej jako efekt badań historycznych”

29.02.2024 | 29.02.2024

4 marca 2024

Ryszard Miszczyński (Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie)

Pewne rozumienie matematyki współczesnej jako efekt badań historycznych

Streszczenie:

W swoim wystąpieniu chcę zwrócić uwagę na pewne nowe spojrzenie na matematykę, jakie przedstawił prof. Wiesław Wójcik w swej niedawno opublikowanej książce* poświęconej dziejom matematyki. Warto zauważyć dość charakterystyczne novum w podejściu autora: traktuje opisywany  proces nie tylko  jako zjawisko interesujące matematyków, ale bardzo ważny i często niedostrzegany mechanizm determinujący rozwój szeroko rozumianej kultury. Jak zauważa, można go traktować jako „punkt odniesienia dla badania dziejów cywilizacji”. Autor nie stoi jednak na stanowisku jednostronnego determinizmu, a dostrzega także odwrotny kierunek oddziaływania. Analizuje wpływ ogólnokulturowych pojęć podstawowych (odpowiedniości, harmonii, podobieństwa, symetrii) na rozwój dyscypliny.
Prof. Wójcik śledzi postępujący uniwersalizm matematyki, w pewnym stopniu wykorzystując klasyczne poglądy J.M. Hoene-Wrońskiego, ale również oryginalne podejście do historii matematyki  H. L. Resnikoffa i R. O. Wellsa, U. C. Merzbach czy M. Kliena. W XX w. dostrzega  tę uniwersalność przede wszystkim w teorii kategorii i funktorów, teorii gier, geometrii fraktalnej i metamatematyce. Wraz z nimi – jak podkreśla – matematyka wykracza poza tradycyjną drogę matematyki, a kieruje się ku badaniom o „ostatecznym fundamentalnym” charakterze, ważnym de facto dla wszystkich nauk (s. 240).

*    Gleick J., Chaos: Making a New Science, Viking Books, Nowy Jork 1987.
*    Kline M., Mathematics in Western Culture, Penguin Books, New York 1953.
*    Leibniz G.W., Korespondencja z Antoine’em Arnauldem, PWN, Warszawa 1998.
*    Merzbach Uta C. Boyer C. B., A History of Mathematics, John Wiley & Sons, New York 2011.
*    Wójcik W., Uniwersalność matematyki w ujęciu historycznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2021.
*    Resnikoff H.L., Wells R.O., Jr., Mathematics and Civilization, Dover Publications, New York 1973.

Wróć