Światowy Kongres Kopernikański w Krakowie i Olsztynie

01.07.2023 | 02.07.2023

W maju i w czerwcu br. odbyły się dwie odsłony Światowego Kongresu Kopernikańskiego, organizowanego z okazji 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika. Uniwersytety w Krakowie, Toruniu i Olsztynie oraz Instytut Historii Nauki PAN współorganizują Kongres, aby uczcić dziedzictwo wielkiego myśliciela i zainspirować dyskusję na temat współczesnych potrzeb i wyzwań nauki.

Obrady w Krakowie (24-26 V) odbywały się w dwóch sekcjach: filozoficznej pt. „Dziedzictwo kopernikańskie” oraz ekonomicznej pt. „Wokół pieniądza”.

Sekcja filozoficzna składała się z trzech paneli, które dotyczyły wpływu rewolucji kopernikańskiej na obraz świata, natury rewolucji naukowych oraz zasady antropicznej. W panelach uczestniczyli filozofowie, historycy, naukoznawcy, kosmolodzy i matematycy.

Sekcja ekonomiczna skupiała się na wartości pieniądza i reformie monetarnej. Dyskusje dotyczyły teraźniejszości i przyszłości polityki monetarnej oraz roli ekonomistów i instytucji finansowych.

Symboliczne rozpoczęcie obrad krakowskich; [od lewej] prof. dr hab. Jarosław Włodarczyk (IHN PAN), prof. dr hab. Andrzej Sokala (rektor UMK), prof. dr hab. Jacek Popiel (rektor UJ), prof. UWM dr hab. Jerzy Przyborowski (rektor UWM), prof. Włodzimierz Bernacki (senator, sekretarz stanu w MEiN); fot. Adam Koprowski

Z ramienia IHN PAN w uroczystym otwarciu w Krakowie wziął udział prof. dr hab. Jarosław Włodarczyk, który w krótkim przemówieniu podkreślił rolę, jaką odegrały badania kopernikańskie prowadzone w naszym Instytucie pod kierunkiem prof. Aleksandra Birkenmajera, prof. Pawła Czartoryskiego i prof. Jerzego Dobrzyckiego. Badania te przyniosły owoce m.in. w postaci wydania dzieł wszystkich Mikołaja Kopernika (Opera Omnia) oraz serii Studia Copernicana. Prof. Włodarczyk zachęcał też do (ponownej) lektury prac Kopernika.

Wykład inauguracyjny zatytułowany Nicolaus Copernicus’ Theory of Relativity [Teoria względności Mikołaja Kopernika] wygłosił ks. prof. Michał Heller.

Ks. prof. Michał Heller podczas wykładu inauguracyjnego; fot. Adam Koprowski

W drugim dniu obrad panel zatytułowany Science and the Evolution of Worldviews [Nauka a rozwój światopoglądów] poprowadziła dr Barbara Bienias z Pracowni Historii Nauk Ścisłych IHN PAN. W dyskusji wzięli udział prof. Pamela Gossin (University of Texas) oraz prof. Ovanes Akopyan (Harvard University). Uczestnicy panelu dyskutowali o wpływie rozwoju naukowego na potoczne pojmowanie świata – od czasów Kopernika po współczesność. Prof. Akopyan zastanawiał się nad zależnością między rozwojem teorii astronomicznych a zanikiem roli astrologii. Natomiast prof. Gossin przekrojowo omówiła różne sposoby pojmowania wiedzy o niebie i odbicia tych wyobrażeń w tekstach kultury.

Dr Barbara Bienias i prof. Ovanes Akopyan; fot. Adam Koprowski/ Anna Wojnar

Prof. Pamela Gossin i prof. Ovanes Akopyan; fot. Adam Koprowski/ Anna Wojnar

W programie ostatniego dnia kongresu znalazły się: wykład The Anthropic Principle, dyskusje panelowe: Is the Universe Fine-Tuned for Life?, „Prognozowanie makroekonomiczne. Teoria i praktyka”, „Rewolucja cyfrowa i jej konsekwencje dla sfery finansowej i realnej gospodarki” oraz dyskusje plenarne: The Rational Universe i The Human Universe.

Część filozoficzną otworzyli prof. Bernard Carr (Queen Mary University of London) i prof. Jean-Pierre Lasota-Hirszowicz (Institut d’Astrophysique de Paris, Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN w Warszawie), którzy przedstawili swoje poglądy dotyczące zasady antropicznej, po raz pierwszy sformułowanej w Krakowie w 1973 roku podczas obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.

Wszystkie wykłady i debaty krakowskiej części ŚKK można obejrzeć na kanale YouTube UJ live.

Olsztyńska odsłona Światowego Kongresu Kopernikańskiego (21-24 VI) rozpoczęła się uroczystą inauguracją 21 czerwca w Centrum Konferencyjnym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Obrady w kolejnych dniach skupiały się na wymianie wiedzy i refleksji na temat życia i działalności Mikołaja Kopernika (zwłaszcza na Warmii) oraz sposobów ochrony pamiątek po nim.

Podczas otwarcia obrad rektorzy uniwersytetów podkreślali wartość współpracy, która nawiązała się między jednostkami podczas Kongresu i wyrazili potrzebę jej kontynuowania. Dyrektor Instytutu Historii Nauki PAN, dr hab. Jacek Soszyński, prof. PAN przypomniał, że symbolicznymi podwalinami powstania Instytutu były kopernikowskie obchody roku 1973. Prof. Soszyński podkreślił też rolę badaczy związanych z IHN PAN w zachowaniu spuścizny Mikołaja Kopernika oraz wyraził nadzieję, że obecny Kongres przyczyni się do rozwoju badań kopernikańskich w Polsce i na świecie.

Symboliczne otwarcie obchodów olsztyńskiej części ŚKK przez rektorów uczelni oraz Dyrektora IHN PAN; [od lewej: prof. dr hab. Jacek Popiel (UJ), prof. UWM dr hab. Jacek Przyborowski, (UWM), prof. dr hab. Andrzej Sokala (UMK), prof. PAN dr hab. Jacek Soszyński (IHN PAN); fot. materiały prasowe UWM

Dr hab. Jacek Soszyński, prof. PAN podczas inauguracji olsztyńskiej części ŚKK, fot. materiały prasowe UWM

Wykład inaugurujący pt. An Astronomer and His Castles: The Scientist as Public Servant in Copernicus’s Era and Our Own [Astronom i jego zamki: Naukowiec jako sługa publiczny w epoce Kopernika i obecnie] wygłosił prof. Karl Galle (Waszyngton, USA), historyk nauki i pasjonat prowadzący badania nad biografią Kopernika.

Uczestnicy drugiego dnia olsztyńskiej części Światowego Kongresu Kopernikańskiego obradowali w sekcjach tematycznych dotyczących młodości i edukacji Mikołaja Kopernika, jego życia i działalności, a także w sekcji muzealno-konserwatorskiej.

Panel pt. „Odkrycie grobu Mikołaja Kopernika – fakt medialny czy fakt naukowy?” przygotował prof. dr hab. Michał Kokowski, kierownik Pracowni Naukoznawstwa IHN PAN. W dyskusji wzięli udział prof. dr hab. Krzysztof Mikulski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), prof. UMK dr hab. Tomasz Kozłowski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) i dr Jerzy Sikorski (Olsztyn). Panel ten wzbudził duże zainteresowanie, a jego uczestnicy podkreślali, że dotychczasowe badania nad miejscem pochówku Mikołaja Kopernika nie przyniosły jednoznacznych rezultatów.

Prof. dr hab. Michał Kokowski (IHN PAN); fot. materiały prasowe UWM

Prof. Kokowski przewodniczył również sesji Different faces of Nicolaus Copernicus (On the creation of Copernican monographs) (22 VI) oraz panelowi dyskusyjnemu pt. Różne oblicza Mikołaja Kopernika (24 VI), w którym wzięli udział prof. dr hab. Mirosław Bochenek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr Piotr Łopuszański, prof. dr hab. Janusz Małłek (Toruń), prof. dr hab. Krzysztof Mikulski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr Jerzy Sikorski (Olsztyn), dr Wojciech Krzysztof Szalkiewicz (Olsztyn) oraz dr Jacek Szubiakowski (Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne).

Uczestnicy Światowego Kongresu Kopernikańskiego odwiedzili Muzeum Warmii i Mazur na zamku w Olsztynie, gdzie mogli obejrzeć m.in. tablicę astronomiczną Mikołaja Kopernika, a także odbyli podróż szlakiem kopernikowskim do Zamku Biskupów w Lidzbarku Warmińskim i na wzgórze katedralne we Fromborku.

Ostatnia odsłona ŚKK odbędzie się we wrześniu w UMK w Toruniu (12-16 IX). Nasz Instytut organizuje w tym czasie międzynarodową konferencję naukową Copernicus and Astronomy: Continuity, Reform, and Dissemination. Pozostałe konferencje poświęcone będą Kopernikowi w kulturze pamięci, reprezentacjom Kopernika w literaturze i sztuce oraz podróżom medycznym w czasach Kopernika.

Zachęcamy też do odwiedzenia mediów społecznościowych Kongresu:

Facebook: https://www.facebook.com/SwiatowyKongresKopernikanski
LinkedIn: https://www.linkedin.com/company/swiatowy-kongres-kopernikanski-world-copernican-congress
YouTube: https://www.youtube.com/@swiatowykongreskopernikanski

Źródła: materiały prasowe Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie;
materiały prasowe Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Wróć