dr hab. Joanna Schiller-Walicka, prof. PAN

18.02.2014 | 05.04.2024

Z-ca dyrektora ds. ogólnych Kierownik Pracowni Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury pok. A10 tel. +48 22 65 72 863 dyżury: wt., czw. 11.00–13.00 e-mail: : jschille@ihnpan.pl j.schiller@onet.eu ORCID: 0000-0002-2783-2507

Zainteresowania naukowe

• dzieje oświaty średniej i wyższej w Królestwie Polskim i Cesarstwie Rosyjskim w XIX wieku
• dzieje nauk humanistycznych i społecznych w XIX wieku na ziemiach polskich i w Rosji.
• biografie uczonych humanistów XIX i XX w.

Wykształcenie, stopnie i tytuły naukowe

• 1979 magisterium w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, seminarium prof. dr hab. Marii Wawrykowej
• 1995 doktorat Instytut Historii Nauki PAN
• 2008 habilitacja Instytut Historii Nauki PAN

Zatrudnienie

• 1980 staż w Bibliotece Polskiej Akademii Nauk
• 1980– Instytut Historii Nauki PAN; obecnie kierownik Pracowni Dziejów Oświaty i Antropologii Kultur
• 1994–2004 Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku
• 2002–2014 Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Doświadczenie międzynarodowe

• 1986–2018 – kilkanaście staży badawczych w bibliotekach i archiwach St. Petersburga, Moskwy, Rostowa nad Donem oraz Berlina.
• Stała współpraca naukowa z Narodowym Uniwersytetem Badawczym – „Wyższą Szkoła Ekonomiki” w Moskwie w ramach badań nad historią uniwersytetów rosyjskich.

Udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych

• Projekt NCN nr NN 108 18 77 40 pt. Akademie Nauk Polski i Rosji, uniwersytety, wyższe uczelnie, zakłady i towarzystwa naukowe: polsko-rosyjskie relacje w sferze nauki.
• Projekt NCN nr UMO-2012/06/M/HS3/00274 pt. Polska-Rosja: czy fatalizm wrogości? O nowe ujęcie historii.

Członkostwo w radach naukowych, redakcjach czasopism i serii wydawniczych

• członek Rady Naukowej Instytutu Historii Nauki PAN
• członek Rady Naukowej Archiwum Polskiej Akademii Nauk
• członek Komitetu Redakcyjnego „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki”
• członek Kolegium Redakcyjnego Monografii z Dziejów Oświaty
• redaktor naczelna „Rozprawy z Dziejów Oświaty” (2009–2017, 2019–)

Członkostwo w towarzystwach i organizacjach naukowych

• członek Komisji do Badań nad Historią Syberii
• członek Komisji Historyków Polski i Rosji
• członek Towarzystwa Historii Edukacji
• członek Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, od 2023 r. sekretarz Wydziału II
• członek Rady Fundatorów Kasy im. Józefa Mianowskiego – Fundacji Popierania Nauki

Wybrane publikacje

Książki autorskie

• Historia nauki polskiej, red. B. Suchodolski, t. IX: Bibliografia dotycząca treści tomów III i IV, oprac. J. Schiller, Wrocław 1986, ss. 209.
• Portret zbiorowy nauczycieli warszawskich publicznych szkół średnich 1795–1862, Warszawa 1998, ss. 488, XII (Nagroda Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk oraz Fundację Stefana Batorego w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego).
• Universitas rossica. Koncepcja rosyjskiego uniwersytetu 1863–1917, Warszawa 2008, ss. 707 (Nagroda „Przeglądu Wschodniego” w kategorii dzieł krajowych za 2008 r.).
• Nauki humanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pierwsze stulecie 1816–1915, Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020, ss. 267.

• Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk w latach 1953–2003. Księga jubileuszowa z okazji pięćdziesięciolecia działalności, red. J. Schiller, L. Zasztowt, Warszawa 2004, ss. 507.

• K. Ajewski, Stanisława Kostki Zamoyskiego życie i działalność 1775–1856, red. nauk. J. Schiller, Warszawa 2010, ss. 722.
• A. Walicki, Idee i ludzie. Próba autobiografii, red. nauk. J. Schiller, Warszawa 2010, ss. 463.
  (Nagroda: Warszawska Premiera Literacka Klubu Księgarzy, Książka Kwietnia 2010).
• A. Walicki, Spotkania z Isaiahem Berlinem. Dzieje intelektualnej przyjaźni, red. nauk. J. Schiller-Walicka, Warszawa 2014, ss. 305.
• Historia nauki polskiej, t. X 1944–1989, cz. 1 Warunki rozwoju nauki polskiej. Państwo i społeczeństwo, cz. 2 Instytucje, cz. 3 Idee i praktyka, red. L. Zasztowt, J. Schiller-Walicka, Warszawa 2015, ss. 447, 717, 445.
• J. Szumski, Polityka a historia. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce w latach 1945–1964, red. nauk. J. Schiller-Walicka, Warszawa 2016, ss. 429.
• Andrzej Walicki, Idee i ludzie. Próba autobiografii, wyd. 2 zmienione, red. nauk. J. Schiller-Walicka, IHN PAN, Aspra-JR, Warszawa 2020, ss. 456.
• Nauki humanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Drugie stulecie 1915–2016, Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, red. nauk. J. Schiller-Walicka, W. Tygielski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020, ss. 307.
• Andrzej Walicki, PRL i skok do neoliberalizmu, t. 1 Jaruzelski. Solidarność. Zdrada elit, red. nauk. J. Schiller-Walicka, red. prowadzący P. Dybicz, Fundacja Oratio Recta, IHN PAN, Warszawa 2021, ss. 426.
• Andrzej Walicki, PRL i skok do neoliberalizmu, t. 2 Antykomunizm zamiast wolności. Porachunki inteligenckie, red. nauk. J. Schiller-Walicka, red. prowadzący P. Dybicz, Fundacja Oratio Recta, IHN PAN, Warszawa 2021, ss. 418.
• Andrzej Walicki, PRL i skok do neoliberalizmu, t. 3 Fałszowanie historii. Nacjonalizm. Niegodziwości III RP, red. nauk. J. Schiller-Walicka, red. prowadzący P. Dybicz, Fundacja Oratio Recta, IHN PAN, Warszawa 2021, ss. 466.
• Jerzy J. Wiatr, Paweł Kozłowski, O socjologii w Polsce Ludowej rozmów jedenaście, red. nauk. J. Schiller-Walicka, IHN PAN, Centrum Europejskie UW, Europejska Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Warszawie, Warszawa 2022, ss. 217.
• Rafał Stobiecki, Tomasz Siewierski, Zamiast pamiętnika. Rozmowy o historii, rybach i nie tylko, red. nauk. J. Schiller-Walicka,  IHN PAN, Warszawa 2023.

• Uniwersytet Warszawski w systemie uniwersytetów rosyjskich, [w:] Akademie nauk, uniwersytety, organizacje nauki. Polsko-rosyjskie relacje w sferze nauki XVIII–XX w., red. L. Zasztowt, Warszawa 2013, s. 555–572.
• Реакция западных экспертов на русскую «профессорскую конституцию» 1906 года, [w:] Профессорское сословие России – создатели статусов и смыслов, ред. Е. А. Вишленкова, И. М. Савельева, Издательский дом Национального университета «Высшая школа экономики», Москва 2013, s. 286–309.
• Проекты реформы российских университетов начала XX века, [w:] История и историческая память. Сборник научных трудов, под. ред. А. В. Гладышева, вып. 7–8, Саратовский государственный университет, Саратов 2013, s. 191–207.
•  Cesarski Uniwersytet Warszawski: między edukacją a polityką 1869–1917, [w:] Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1816–1915. Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, red. T. Kizwalter, Warszawa 2016, s. 557–703.
• Cesarski Uniwersytet Warszawski – historiograficzne obszary znane i nieznane, [w:] Nauka w Polsce i Rosji. Miejsca wspólne, miejsca różne (obszar humanistyki), red. M. Dąbrowska, P. Głuszkowski, Warszawa 2016, s. 15-25. Seria Studia Rossica, t. XXIII.
• Urzędnicy nauki czy uczeni? Rektorzy Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, [w:] Urzędnicy i urzędy w społeczeństwie XIX wieku. Zbiór studiów, red. nauk. A. Kulecka, Warszawa 2017, s. 96–109.
• Архив Польской Академии наук как хранилище профессорского наследия, [w:] Биографии университетских архивов, ред. Е.А. Вишленкова, К.А. Ильина, В.С. Парсамов, Издательский дом Высшей школы экономики, Москва 2017, s. 265–292.
• Исследования по истории народного просвещения в трудах Комиссии историков Польши и России, [w:] Россия в польской историографии, Польша в российской историографии. К 50-летию Комиссии историков России и Польши, ответственный редактор Н.А. Макаров, «Индрик», Москва 2017, s. 61–80.
• Instytucje – uczelnie, instytuty, stowarzyszenia naukowe, [w:] Polska 100 lat, Rada Programowa Michał Kleiber et al., Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2018, s. 418–429.
• Institutions – Universieties, Institutes, Scientific Associations, [in] Poland 100 Years, Program Council Michał Kleiber et al., Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2018, p. 418–429.
• Naród, państwo, terytorium. Roman Dmowski wśród rosyjskich kadetów, [w:] Rok 1918. Odrodzona Polska i Sowiecka Rosja w nowej Europie, t. I, red. L. Zasztowt, J. Szumski, IHN PAN, Aspra-JR, Warszawa 2019, s. 237–258.
• Zachować pamięć. Znaczenie Archiwum Polskiej Akademii Nauk i jego zbiorów dla badań nad historią nauki i oświaty, [w:] Ad Personam. Prace ofiarowane Profesorowi Adamowi Massalskiemu w 75. rocznicę urodzin, red. C. Jastrzębski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2019, s. 391–413.
• J. Schiller-Walicka, W. Tygielski, Wstęp. Od redakcji, [w:] Nauki humanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Drugie stulecie 1915–2016, Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, red. nauk. J. Schiller-Walicka, W. Tygielski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020, s. 9–20.
• Andrzeja testament polityczny, [w:] Andrzej Walicki, PRL i skok do neoliberalizmu. Jaruzelski – Solidarność – Zdrada elit, t. 1, Fundacja Oratio Recta, IHN PAN, Warszawa 2020, s. 9–14.
• Posłowie, [w:] A. Walicki, Idee i ludzie. Próba autobiografii, wyd. 2 zmienione, IHN PAN, Aspra-JR, Warszawa 2020, s. 425–430.
• J. Schiller-Walicka, P. Kozłowski, Postscriptum, [w:] Andrzej Walicki, PRL i skok do neoliberalizmu, t. 3 Fałszowanie historii. Nacjonalizm. Niegodziwości III RP, red. nauk. J. Schiller-Walicka, red. prowadzący P. Dybicz, Fundacja Oratio Recta, IHN PAN, Warszawa 2021, s. 451–454.
• Institutions-Universities, Institutes, Scientific Associations, [w:] Polish Science and Technology: Contributing to Progress, Wydawnictwo Bosz, Olszanica 2023, s. 5-19.

• Imperial University of Warsaw – Russification or Rapprochement of the two Slavic Nations?, „Organon” 2005, no 34, s. 181–193.
• Tadeusza Zielińskiego koncepcja reformy rosyjskich uniwersytetów, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2006, nr 3–4, s. 57–89.
• Profesorowie Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego wobec wydarzeń rewolucji 1905 roku, „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój” 2008, t. XVII, s. 75–97
• Aleksandr Lwowicz Błok (1852–1909) – portret niespełnionego człowieka i uczonego, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2009, nr 1, s. 11–33.
• Początki kształcenia uniwersyteckiego w Rosji – Petersburski Uniwersytet Akademicki, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2009, t. XLVI, s. 147–170.
• J. Schiller, D. Zamojska, Inteligencji polskiej portret zbiorowy, „Przegląd Humanistyczny” 2010, nr 1, s. 21–31.
• Moskiewskie materiały do dziejów Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2010, t. XLVII, s. 197–208.
• Czego nas może nauczyć historia rosyjskich uniwersytetów? Historyczny przyczynek do współczesnych dyskusji o przyszłości uniwersytetu, „Ars Educandi” 2011, t. VIII, s. 15–43.
• Nauki humanistyczne w ogniu biurokratyzacji i parametryzacji, „Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój” 2013, t. XXII (XLVII), s. 49–65.
• Obraz relacji polsko-rosyjskich na przykładzie historii wychowania w Królestwie Polskim w XIX wieku. O kilku mitach i stereotypach, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, z. 7, s. 9–29.
• Мифы и стереотипы: несколько замечаний об истории образования в Царстве Польском в XIX в.(пер. с польск. Я. Шумского), «Вопрсы образования» 2014, no. 3, s. 223–243.
• Historia nauki polskiej, Tom X. 1944–1989. The History of Polish Science, 1944–1989, „Polish Academy of Sciences. Annual Report” 2015, s. 24–26.
• Александр Львович Блок (1852–1909). Портрет несостоявшегося человека и ученого, «Новая Польша» 2018, № 7–8 (209), С. 102–115.
• Jak być (zostać) dobrym historykiem? Marcin Kula, Jerzy Jedlicki, historyk nietypowy, Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2018, ss. 154, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2019, nr 1, s. 159–166.
• Wojciech Bogumił Jastrzębowski – biografia i działalność nauczycielska, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego” R. LXXXI, 2018, [wyd. 2019], s. 43–64.
• Historia społeczna z seksem w tle. Rozważania o książce Alicji Urbanik-Kopeć, Chodzić i uśmiechać się wolno każdemu. Praca seksualna w XIX wieku na ziemiach polskich, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2021, ss. 284. Seria Historyczna nr 43. „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 2021, z. 2.
• Nieznane listy Andrzeja Walickiego do Isaiaha Berlina, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej” 2023, nr 1, s. 293-323.
• Komisja Edukacji Narodowej a uniwersytety europejskie w XIX wieku. Założenia, wpływy, inspiracje. Kilka refleksji w 250 rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2023, t. 60, s. 83-99.
• Andrzeja Walickiego biografia intelektualna. Ostatnie dziesięciolecie, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2024, nr 1, s. 153-184.

• Демидовский временник. Исторический альманах. (Demidovskij vremennik. Istoričeskij al’manah), pod red. A. S. Čerkasovej, N. G.  Pavlovskiego, T. V. Krupinej, kniga I – II, Ekaterinburg 1994–2008, Demidovskij institut, ss. 400, 856, ilustr., „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2010, nr 1, s. 206–214.
• Dorota Zamojska, Akademicy i urzędnicy. Kształtowanie ustroju państwowych szkół wyższych w Polsce 1915–1920, Warszawa 2009, ss. 288. Monografie z Dziejów Oświaty, t. XLII. „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2010, t. XLVII, s. 269–277.
• Университетская идея в Российской империи XVIII– начала XX веков. Антология.   Учебное пособие для вузов, сост. А. Ю. Андреев, С. И. Посохов, РОССПЭН, Москва 2011, ss. 527, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2011, t. XLIII, s. 220–227.
• Janina Kamińska, Universitas Vilnensis 1793–1803. Od Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego do Imperatorskiego Uniwersytetu Wileńskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012, ss. 417, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2012, t. XLIX, s. 236–245.
• Naprawdę rusyfikacja? Klio na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim 1869–1915 (Anna Bażenowa, Istoriki Warszawskogo Impieratorskogo Uniwiersitieta 1869–1915: proswieszczenije, nauka, politika, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2014, s. 406, il), „Przegląd Historyczny” 2015, t. CVI, z. 3, s. 595–604.
• Malte Rolf, Imperiale Herrschaft im Weichselland. Das Königreich Polen im Russischen Imperium (1864–1915), De Gruyter Oldenbourg 2015, ss. 530. Studien zur Ideengeschichte der Neuzeit, Bd 43. Tłumaczenie polskie: Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie [sic!] (1864-1915), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016, ss. 506, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2016, t. LIII, s. 176–184.
• Zapomniana karta dziejów  Wielkiej Emigracji: Iwona H. Pugacewicz, Batignolles 1842-1874. Edukacja Wielkiej Emigracji, IHN PAN, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW, Warszawa 2017, ss. 701, Monografie z Dziejów Oświaty, t. XLVII, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2017, t. LIV, s. 205–217.
• Krzysztof Rzepkowski, Złoty kciuk. Młyn i młynarz w kulturze Zachodu, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Warszawa-Toruń 2015, ss. 394. Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2017, nr 4, s. 221–225.
• Witold Molik, Polscy studenci na uniwersytetach niemieckich od końca XVIII do początku XX wieku, t. 1, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2016, ss. 365, „Kwartalnik Historyczny” 2018, nr 4, s. 984–989.
• Jak być (zostać) dobrym historykiem? Marcin Kula, Jerzy Jedlicki, historyk nietypowy, Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita, Wydawnictwo Nisza, Warszawa 2018, ss. 154, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2019, nr 1, s. 159–166.
• Alicja Urbanik-Kopeć, Anioł w domu, mrówka w fabryce, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2018, ss. 287, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2019, nr 1, s. 173–179.
• Witold Molik, Polscy studenci na uniwersytetach niemieckich od końca XVIII do początku XX wieku, t. 1, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2016, ss. 365. „Kwartalnik Historyczny”  R. CXXV, 2018 [wyd. 2019], nr 4, s. 984–989.
• Sprawozdanie z działalności IHN PAN w 2020 roku. Działalność Pracowni Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury w 2020 r., „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2021, t. 66, nr 3, s. 243-245.
• Działalność Pracowni Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury Instytutu Historii Nauki PAN w 2021 r., „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2022, nr 3, s. 173-186.
• Działalność Pracowni Dziejów Oświaty i Antropologii Kultury Instytutu Historii Nauki PAN w 2022 r., „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 2023, nr 3, s. 257-270.
• II Zjazd Historyków Wychowania w 250. Rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. Osiągnięcia polskiej edukacji w kontekście europejskich przemian cywilizacyjnych, Uniwersytet komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Uniwersytet Ignatianum w Krakowie, Towarzystwo Historii Edukacji, Kraków, 5-7 listopada 2023 r., „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2023, t. 60, s. 303-310.

• Joanna Schiller-Walicka, Jan Szumski, Bibliografia  zawartości 50 tomów „Rozpraw z Dziejów Oświaty” za lata 1958–2013, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2013, t. L, s.  225–284.

Wróć